بهترین هوش مصنوعی: بررسی Chatgpt ،DeepSeek ،Gemini و Grok

این روز‌ها هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به مهم‌ترین بخش زندگی ما انسان‌هاست. تصور این که بتوانیم با تمام اشیای اطرافمان مثل یک انسان هوشمند تعامل کنیم، رویایی هیجان‌انگیز و در عین حال کمی ترسناک است. رویایی که بیشتر از هر زمان دیگری به تحقق آن نزدیک شده‌ایم.

درحال‌حاضر، شرکت‌هایی بزرگی مثل مایکروسافت، OpenAI، گوگل، ایکس و دیگران، کنترل پیشرفته‌ترین هوش مصنوعی‌های دنیا از جمله ChatGPT، Gemini و Grok را در دست دارند. در این بین، بعضی از مدل‌های هوش مصنوعی مثل DeepSeek، به‌صورت متن‌باز در دسترس ما قرار گرفته‌اند تا فضای هوش مصنوعی‌ صرفا به شرکت‌های بزرگ محدود نماند.

در این مقاله از بلاگ آسا ابتدا به معرفی بهترین هوش مصنوعی و سپس به بررسی و مقایسه آن‌ها در سال ۲۰۲۵ می‌پردازیم.

ChatGPT: شروع کننده مسیری بزرگ

ChatGPT یکی از بهترین هوش مصنوعی های موجود مبتنی بر یادگیری عمیق (Deep Learning) است که توسط شرکت OpenAI توسعه‌ داده شده و برای پردازش زبان طبیعی طراحی شده است. شما به‌وسیله این مدل می‌توانید سوال‌هایتان را جواب دهید، متن تولید و ترجمه کنید و حتی در زمینه برنامه‌نویسی از این مدل کمک بگیرید.

روند توسعه این مدل از سال ۲۰۱۸ با نسخه اولیه GPT-۱ شروع شد. در سال ۲۰۱۹ نسخه GPT-۲ با حجم داده‌های آموزشی بزرگ‌تر منتشر شد.

یکی از نقاط قوت این مسیر، مدل GPT-۳ بود که توانایی تولید متن‌های باکیفیت و نوشتن کدهای برنامه‌نویسی را داشت. پس از آن، GPT-۳.۵ با دقت و سرعت بیشتر در دسترس عموم قرار گرفت و به‌ دلیل عملکرد بهبود‌یافته‌اش، سروصدای زیادی به پا کرد. در واقع، این نسخه اولین تجربه گسترده کاربران از قدرت یک چت‌بات هوش مصنوعی بود.

پس از آن، در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، نسخه‌های پیشرفته‌تری با نام‌های GPT-۴ و GPT-۴o معرفی شدند. برخلاف نسخه‌های قبلی، این مدل‌ها به اینترنت متصل بودند که باعث شد قدرت ChatGPT به‌طور چشمگیری افزایش یابد. طبق ادعای سم آلتمن (Sam Altman) مدیرعامل شرکت OpenAI، جدیدترین نسخه این مدل یعنی GPT-۴.۵، با کاهش چشمگیر خطاهای شناختی، به پاسخ‌هایی دقیق‌تر و قابل اعتماد‌تر دست پیدا کرده است. بااین‌حال، OpenAI به هزینه بالای توسعه چنین مدل‌های پیشرفته‌ای اشاره کرده است. این نسخه دارای تعاملات طبیعی‌تر و دانش گسترده‌تری است و درک بهتری از هدف کاربران دارد.

بیشتر بخوانید:‌ ChatGPT چیست و چه کاربردهایی دارد؟

Gemini: ورود گوگل به دنیای هوش مصنوعی

Gemini یکی از مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) مثل GPT است که توسط شرکت گوگل توسعه یافته است. این مدل‌ها چند وجهی هستند؛ یعنی علاوه‌بر درک و تولید متن مثل یک مدل زبانی بزرگ، می‌توانند به‌طور طبیعی انواع داده‌های دیگر مثل تصاویر، صدا، ویدئو و کد را نیز تحلیل و ترکیب کنند. مثلا می‌توانید پس از فرستادن فایل تصویر از Gemini بخواهید که آن را برایتان توصیف کند و به سوالات بعدی شما درباره جزئیات این عکس جواب دهد.

این مدل در سه نسخه‌ اصلی عرضه شده است:

• نسخه Gemini Ultra: بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین نسخه این مدل است که برای انجام وظایف پیشرفته ساخته شده است. این نسخه در زمینه‌های مختلفی مثل استدلال‌های پیچیده، کد‌نویسی و غیره عملکرد بسیار خوبی دارد.

• نسخه Gemini Pro: یک نسخه با عملکرد بالا است که برای طیف گسترده‌ای از وظایف معمول طراحی شده است. این مدل در برنامه‌های مختلف شرکت گوگل از جمله بارد (Bard) استفاده می‌شود. 

• نسخه Gemini Nano: نسخه‌ای سبک و کارآمد که برای دستگاه‌های موبایل و سیستم‌های با منابع محدود بهینه‌سازی شده است.

به‌تازگی نسخه جدید‌تری از این مدل به نام Gemini ۲.۰ در سه نسخه Flash، Flash-Lite و Pro منتشر شده که نسبت به نسخه‌ قبلی پیشرفت قابل توجهی دارد. این مدل با قابلیت‌های چندوجهی پیشرفته، کارایی بالا و توانایی‌های تولید محتوای بهبودیافته، می‌تواند در زمینه‌های مختلف ازجمله تولید محتوا، ترجمه و پاسخ به سوالات کاربرد داشته باشد.

بیشتر بخوانید:‌ گوگل Gemini (گوگل بارد سابق) چیست؟</a>

DeepSeek: هوش مصنوعی چینی

DeepSeek یک مدل زبانی مثل ChatGPT و Gemini و ازجمله بهترین هوش مصنوعی هاست که توسط شرکت Hangzhou DeepSeek Artificial Intelligence در کشور چین توسعه یافته است. برخلاف بیشتر مدل‌های پیشرفته که به منابع گسترده و زیرساخت‌های قدرتمند نیاز دارند، دیپ سیک با استفاده از نوآوری در هوش مصنوعی و منابع محدود موفق شده است مدل‌های متن‌باز ارائه دهد که عملکردی نزدیک به نمونه‌های مطرح جهانی مثل ChatGPT دارند. 

آنچه DeepSeek را نسبت به دیگر مدل‌ها متمایز کرد، ترکیب دو عامل بود:

1. هزینه بسیار پایین توسعه و آموزش داده در مقایسه با مدل‌های غربی.
2. تحریم‌های سخت آمریکا علیه چین که دسترسی این کشور را به تراشه‌های پیشرفته Nvidia محدود کرده بود. بااین‌حال، چین موفق شد مدلی قدرتمند، متن‌باز و رقابتی بسازد؛ چیزی که بسیاری آن را غیرممکن تصور می‌کردند.

ابتدا در سال ۲۰۲۳ مدلی به نام DeepSeek LLM معرفی شد که توانی نزدیک به GPT-۴ داشت. این مدل که به‌صورت متن‌باز ارائه شده بود، با قابلیت‌های تولید متن، کدنویسی و حل مسائل مختلف در دسترس قرار گرفت.

در اواسط سال ۲۰۲۳، مدل DeepSeek-V۲ معرفی شد. این مدل از تکنیک‌های جدیدی برای کاهش هزینه آموزش استفاده کرده بود و در عین حال کارایی بیشتری ارائه می‌داد. این مدل دقت خیلی بالاتری در پردازش زبان طبیعی و تحلیل داده‌های پیچیده داشت و به‌خوبی از پس یادگیری مجموعه‌ داده‌های بزرگ بر می‌آمد.

در اواخر سال ۲۰۲۴، نسخه ارتقایافته‌ای از مدل V۲ به نام DeepSeek-V۳ از سمت محققان چینی معرفی شد. این مدل با قابلیت‌های پیشرفته‌تری مثل مدل‌سازی داده‌های علمی، پیش‌بینی روند‌ها و تولید محتوای خلاقانه عرضه شد و کارایی بیشتری در پردازش داده‌های پیچیده ارائه می‌داد.

نسخه نهایی DeepSeek-R۱ که در اوایل سال ۲۰۲۵ معرفی شد، به وسیله روش «یادگیری تقویتی خالص» توسعه یافت و در زمینه‌های مختلفی مثل کد‌نویسی، استدلال و غیره عملکردی درخشان دارد.

بیشتر بخوانید: DeepSeek چیست؟

Grok: ورود ایلان ماسک به بازی هوش مصنوعی‌ها

Grok یکی از پیشرفته‌ترین مدل‌های پردازش زبان طبیعی است که توسط شرکت xAI متعلق به ایلان ماسک توسعه یافته است. این مدل توانایی دسترسی به اطلاعات لحظه‌ای از طریق پلتفرم X -که پیش‌تر با نام توییتر شناخته می‌شد- را دارد. برخلاف سایر نمونه‌های موجود به‌گونه‌ای طراحی شده که بتواند به سؤالات جنجالی و چالش‌برانگیز با لحنی طنزآمیز و تاحدی جسورانه جواب دهد.

مدل‌های مختلف Grok در چند مرحله به بازار عرضه‌ شده‌اند. نسخه اولیه این مدل به نام Grok ۱ با تمرکز بر پردازش زبان طبیعی و توانایی‌های پایه طراحی و ساخته شد و شروع‌کننده مسیر شرکت xAI در این زمینه بود. ورژن Grok ۱.۵ صرفا نسخه‌ای بهبودیافته از نسخه اولیه برای اصلاحات الگوریتم‌ها و داده‌های آموزشی بود که دقت بیشتری در پاسخ‌دهی داشت.

در ادامه، نسخه Grok ۲ به وسیله یک ابررایانه توسعه‌یافت که ویژگی‌هایی مثل استدلال پیچیده و تحلیل داده‌های گسترده را ارائه کرد. این مدل درک‌ عمیق‌تر و پاسخ‌های بهتری داشت که گامی بسیار بزرگ در پیشرفت مدل‌های هوش مصنوعی بود.

آخرین نسخه این مدل Grok ۳ نام دارد که جدید‌ترین و پیشرفته‌ترین ورژن این مدل است و جهشی بسیار بزرگ در دقت، عملکرد و توانایی‌های استدلالی ایجاد کرده است. Grok ۳ مدلی جاه‌‌طلبانه محسوب می‌شود؛ چون xAI ادعا می‌کند که Grok ۳ در تست‌های ریاضی، علمی و کد نویسی عملکردی بهتر از مدل‌های دیگر دارد. این مدل از ده برابر قدرت محاسبانی بیشتر نسبت به مدل‌های قبلی خود استفاده می‌کند و به عنوان «هوشی ترسناک» توصیف شده است. Grok ۳ برای مشترکان ویژه پلتفرم X (توییتر سابق) در دسترس قرار دارد.

بیشتر بخوانید:‌ هوش مصنوعی Grok 3

مقایسه ChatGPT ،Grok ،DeepSeek و Gemini

اهمیت هوش مصنوعی برای تمام سازمان‌ها و کشور‌های جهان به‌وضوح مشخص شده‌ است. همین موضوع باعث شده تا رقابت بین بهترین هوش مصنوعی ها روزبه‌روز شدید‌تر شود و هریک از این مدل‌ها در تلاش باشند تا سهم بیشتری از این بازار را به دست آورند. درحالی‌که بسیاری از این مدل‌ها شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند، هریک دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی هستند. 

در اینجا، براساس آخرین اخبار و ادعاهای موجود، مقایسه‌ای بین نسخه‌های چهار مدل برتر یعنی ChatGPT-o۳، Grok ۳، DeepSeek R۱ و Gemini ۲.۰ Pro انجام می‌دهیم تا تفاوت‌های کلیدی آن‌ها را بهتر درک کنید.

۱. تعداد پارامترها (Parameter Counts)

مدل‌های هوش مصنوعی ChatGPT o۳، DeepSeek R۱، Gemini ۲.۰ Pro و Grok ۳ هرکدام ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که بر عملکرد آن‌ها در زمینه‌های مختلف تاثیر می‌گذارد.

در زمینه پارامترها، DeepSeek R۱ با داشتن ۶۷۱ میلیارد پارامتر و ۳۷ میلیارد پارامتر فعال در هر اجرا از دیگر مدل‌ها متمایز است. بااین‌حال، تعداد پارامترهای سایر مدل‌ها به‌طور عمومی و دقیق منتشر نشده است که این موضوع مقایسه مستقیم بین آن‌ها را دشوار می‌کند.

۲. عملکرد و بنچمارک (Performance on Benchmarks)

در مورد عملکرد این مدل‌ها در معیارهای مختلف، مدل ChatGPT-o۳ در تست ARC-AGI با امتیاز ۷۵.۵% در محاسبات کم و ۸۷.۵% در محاسبات زیاد پیشتاز است، درحالی‌که DeepSeek R۱ تنها در حدود ۱۵-۲۰% امتیاز کسب می‌کند. سایر مدل‌ها مانند Gemini ۲.۰ Pro و Grok ۳ امتیازهای مشخصی در ARC-AGI ندارند، بنابراین مقایسه کامل امکان‌پذیر نیست.

در معیار MMLU، Gemini ۲.۰ Pro با ۸۰.۵% عملکرد خوبی داشته است. در مقابل، DeepSeek-V۳ که نسخه‌ پایه‌ R۱ است، امتیاز ۷۹.۵% را دریافت کرده است، اما ChatGPT-o۳ و Grok ۳ امتیازهایی در این معیار ندارند، بنابراین نمی‌توان مقایسه کاملی انجام داد.

۳. توانایی‌های استدلال (Reasoning Capabilities)

از نظر توانایی‌های استدلال، تمامی این مدل‌ها در انجام وظایف پیچیده مانند ریاضی و کدنویسی توانمندی‌های بالایی دارند. ChatGPT-o۳ در استدلال ریاضی و کدنویسی به‌طور ویژه قوی عمل می‌کند و از مکانیزم‌ زنجیره‌ای فکر (CoT) برای افزایش دقت استفاده می‌کند.

DeepSeek R۱ نیز با استفاده از یادگیری تقویتی در استدلال ریاضی و کدنویسی عملکرد قابل توجهی دارد.

مدل‌های Gemini ۲.۰ Pro و Grok ۳ نیز توانایی‌های استدلال بالایی دارند، اما توانایی‌ آن‌ها در کار با داده‌های متنی بزرگ و دسترسی به داد‌ه‌های Real-Time (مخصوصا Grok ۳) برجسته‌تر است.

۴. ویژگی‌های چند رسانه‌ای (Multimodal Capabilities)

در زمینه ویژگی‌های چندرسانه‌ای، مدل‌های Gemini ۲.۰ Pro و Grok ۳ پیشتاز هستند. Gemini ۲.۰ Pro از امکانات تولید تصویر و پردازش صدا بهره‌مند است که آن را برای وظایف خلاقانه مثل تولید محتوا بسیار مناسب می‌کند. Grok ۳ هم به‌طور مشابه از تولید تصویر پشتیبانی می‌کند و به‌طور خاص از قابلیت‌های خاصی مثل دسترسی به داده‌های زمان واقعی از طریق X بهره‌مند است. در مقابل، ChatGPT-o۳ و DeepSeek R۱ بیشتر بر روی پردازش متن و کدنویسی متمرکز هستند و ویژگی‌های چندرسانه‌ای محدودتری دارند.

۵. ایمنی و هم‌راستایی (Safety and Alignment)

مدل ChatGPT-o۳ تمرکز زیادی بر روی امنیت و هم‌راستایی دارد و از مکانیزم‌های پیچیده‌ای برای اطمینان از رفتار ایمن و هم‌راستای مدل‌ها استفاده می‌کند. DeepSeek R۱ به‌عنوان مدل‌ متن‌باز، امکان دسترسی بیشتری برای افراد فراهم می‌کند که می‌تواند موجب بهبود ایمنی و هم‌راستایی شود. طبق گفته‌های ایلان ماسک و سیاست‌های شرکت xAI، منبع (Source) مدل Grok ۳ پس از انتشار نسل بعدی این مدل در دسترس قرار خواهد گرفت و Grok نیز مانند DeepSeek به یک مدل متن‌باز تبدیل خواهد شد.

۶. هزینه و دسترسی (Cost and Accessibility)

در زمینه قیمت‌گذاری و دسترسی، DeepSeek R۱ به‌عنوان یک مدل متن‌باز با هزینه‌ معقولی در دسترس است. ChatGPT-o۳ از طریق API با قیمت‌گذاری براساس نوع استفاده قابل در دسترس است. درحالی‌که به Gemini ۲.۰ Pro از طریق خدمات ابری گوگل می‌توان دسترسی داشت و برای استفاده‌های سازمانی مناسب است. Grok ۳ از طریق اپلیکیشن و API xAI قابل دسترسی است و کاربران می‌توانند به X Premium+ دسترسی ویژه‌ داشته باشند.

مقایسه کلی مدل‌ها

در جدول زیر، ویژگی‌ها و امکانات چهار مدل هوش مصنوعی ChatGPT ،Grok 3 ،DeepSeek و Gemini در بخش‌های مختلف دسته‌بندی شده است:

 

ویژگی‌ها	ChatGPT	Grok ۳	DeepSeek	Gemini
سازنده	OpenAI	xAI	Hangzhou DeepSeek Artificial Intelligence	Google
آخرین نسخه	GPT-۴.۵	Grok ۳	DeepSeek R۱	Gemini ۲.۰ Pro
دقت پاسخ‌ها	بالا (بهبود در نسخه GPT-۴.۵، کاهش «ایرادات شناختی»)	بالا (ادعای عملکرد بهتر در ریاضی، علم و کدنویسی)	متوسط رو به بالا	بالا (اما اطلاعات دقیق در دسترس نیست)
تعامل و درک متن	قوی، با درک بهتر قصد کاربر	تعامل مناسب با تمایل به پاسخ‌های «جسورانه و طعنه‌آمیز»	قوی در درک مسائل ریاضی و زبان انگلیسی (یک سری مشکلات با زبان فارسی)	پیشرفته و با درک بالا، اما اطلاعات دقیق محدود است
توانایی پردازش چندرسانه‌ای	پردازش متن، تصویر (در نسخه‌های ویژه)	صرفا پردازش متن	پردازش متن	پردازش تصویر، صوت، ویدیو و متن
دسترسی به اطلاعات به‌روز	دارد	بله (دسترسی به داده‌های بلادرنگ از X (توییتر سابق))	دارد	بله، اما جزئیات محدود است
تمرکز اصلی	تعاملات عمومی، تولید متن، کدنویسی	پاسخ‌های بی‌پرده و طعنه‌آمیز، دسترسی به داده‌های بلادرنگ	رویکرد متن‌باز و رقابت در بازار چین	چندرسانه‌ای و یکپارچه‌سازی داده‌ها
مدل کسب‌وکار	نسخه رایگان و پولی (ChatGPT Plus)	در دسترس مشترکان پولی X (توییتر سابق)	رایگان و متن‌باز	نسخه رایگان و پولی برای استفاده درون‌سازمانی و احتمالاً تجاری
ویژگی متمایز	پایداری و تعاملات طبیعی	ادعای قدرت بیشتر در ریاضی و کدنویسی، پاسخ‌های طعنه‌آمیز	مدل متن‌باز	قابلیت پردازش چندرسانه‌ای بومی

 

سخن آخر

در نتیجه، مدل‌های بهترین هوش مصنوعی مثل Gemini ۲.۰ Pro، ChatGPT-o۳، DeepSeek R۱ و Grok ۳ هرکدام نقاط قوت خاص خود را دارند که آن‌ها را برای وظایف مختلف مناسب می‌کند. ChatGPT-o۳ در زمینه استدلال و کارهای پیچیده مانند ریاضی و کدنویسی عالی است، درحالی‌که DeepSeek R۱ با استفاده از مدل‌های متن‌باز و کارایی هزینه بالا، برای توسعه‌دهندگان جذاب است.

Gemini ۲.۰ Pro و Grok ۳ به‌دلیل توانایی‌های چندرسانه‌ای و پشتیبانی از تولید تصویر و صدا برای وظایف خلاقانه مناسب‌تر هستند. انتخاب مدل مناسب بستگی به نیازهای خاص پروژه، بودجه و ویژگی‌های مورد نظر شما دارد. هر مدل ویژگی‌هایی را ارائه می‌دهد که می‌تواند در زمینه‌های مختلف عملکرد بهتری برای شما داشته باشد.

 

سوالات متداول

۱- بهترین هوش مصنوعی سال ۲۰۲۵ چیست؟

در سال ۲۰۲۵، مدل‌هایی مانند ChatGPT ۴.۵، Grok ۳، DeepSeek R1 و Gemini ۲.۰ Pro به عنوان پیشرفته‌ترین هوش مصنوعی‌ها شناخته می‌شوند. هر یک از این مدل‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارند، از جمله توانایی‌های استدلالی بالا، پردازش چندرسانه‌ای و ویژگی‌های خاص در پردازش زبان طبیعی.

۲- بهترین هوش مصنوعی برای برنامه نویسی چیست؟

رای برنامه‌نویسی، مدل‌هایی مانند ChatGPT ۴.۵ و DeepSeek R1 عملکرد برجسته‌ای دارند. این مدل‌ها قادر به تولید کد، رفع اشکالات و حل مسائل پیچیده برنامه‌نویسی هستند. ChatGPT به‌ویژه برای کمک به کدنویسان در رفع اشکال و تولید کدهای کاربردی بسیار موثر است.

۳- بهترین هوش مصنوعی رایگان کدام است؟

DeepSeek به‌عنوان یک مدل متن‌باز و رایگان شناخته می‌شود که عملکرد خوبی در پردازش زبان طبیعی و تولید متن دارد. این مدل به‌طور ویژه برای کسانی که به دنبال استفاده از هوش مصنوعی بدون هزینه هستند، مناسب است. همچنین، نسخه‌های رایگان ChatGPT نیز قابل دسترس هستند، اگرچه محدودیت‌هایی در استفاده از آن‌ها وجود دارد.

 

منبع

www.zapier.com | www.futureskillsacademy.com | www.medium.com | www.blog.google | www.bdtechtalks.substack.com | www.decrypt.co