توسعه‌ نرم‌افزار

ظهور تکنولوژی، افزایش روزافزون استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی مختلف در زندگی روزمره و شروع به کار کسب و کارهای اینترنتی، همه و همه، دست به دست هم داده‌اند تا همه ساله صنعت توسعه نرم افزار رشد چشم‌گیری را تجربه کند. امروز توسعه نرم افزار، بخش بزرگی از بازار جهانی را به خود اختصاص داده است و تقاضا برای استخدام متخصصان این حوزه بیشتر و بیشتر می‌شود.

از آنجا که ویستا سامانه آسا هم در زمینه تکنولوژی و توسعه نرم‌افزارهای بازار مالی فعالیت می‌کند، جای خالی یک مقاله جامع درباره توسعه نرم افزار را خالی دیدیم. از این رو، سعی کردیم در این مقاله، هر آنچه که باید بدانید را به زبانی ساده ارائه دهیم. با ما همراه باشید.

توسعه نرم افزار چیست؟

توسعه نرم افزار (Software development)، فرایند ایجاد نرم‌افزار‌های کامپیوتری با استفاده از یک یا چند زبان برنامه‌نویسی خاص است که در نهایت محصولی را برای رسیدن به اهداف خاص تجاری یا شخصی ارائه می‌دهد.

توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، مغز متفکر خلاق و ایده‌پرداز پشت انواع برنامه‌های کامپیوتری هستند. آن‌ها از فرایندها و تکنیک‌های مختلف برای ایجاد نرم‌افزارها استفاده می‌کنند؛ نرم‌افزارهایی که می‌توانند در دستگاه‌های گوناگون مانند رایانه‌ها، تلفن‌های همراه و دستیارهای شخصی دیجیتال (PDA) استفاده شوند.

توسعه‌دهندگان نرم‌افزار می‌توانند بر روی یک برنامه یا برنامه کاربردی (اپلیکشن) خاص تمرکز کنند یا شبکه‌های غول‌پیکر و همچنین سیستم‌های زیرساختی ایجاد کنند که به راه‌اندازی برنامه‌های دیگر کمک می‌کنند. در واقع، آن‌ها مسئول ساخت نرم‌افزارهایی هستند که با ارائه راه‌حل، مشکلات را حل می‌کنند.

انواع مختلف سیستم‌های نرم‌افزاری

از جنبه‌های مختلف، نرم‌افزارها را می‌توانیم به دسته‌های متفاوتی تقسیم کنیم. با این حال نرم‌افزارها، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: نرم‌افزار‌های سیستم و نرم‌افزارهای کاربردی.

نرم‌افزار‌های سیستم، عملکرد داخلی کامپیوتر، از جمله وسایل جانبی مانند نمایشگرها (Displays)، چاپگرها (Printers) و دستگاه‌های ذخیره‌سازی را از طریق یک سیستم عامل کنترل می‌کنند. در طرف دیگر، نرم‌افزارهای کاربردی، کامپیوتر را به اجرای دستورات داده شده توسط کاربر هدایت می‌کند و شامل تمام برنامه‌هایی می‌شوند که داده‌ها را برای کاربر پردازش می‌کنند. نمونه‌هایی از نرم‌افزارهای کاربردی عبارتند از واژه‌پرداز، صفحات گسترده، مدیریت پایگاه داده، برنامه‌های مالی و حقوق و دستمزد.

علاوه بر این می‌توانیم نرم‌افزارها را بر اساس هدف، پلتفرم، رابط کاربری، اندازه و در دسترس بودن طبقه‌بندی کنیم. در ادامه طبقه‌بندی نرم‌افزارها بر اساس هر کدام از موارد ذکر شده را به طور خلاصه توضیح می‌دهیم:

• هدف: نرم‌افزار سیستمی (مانند سیستم عامل‌ها و درایورهای دستگاه) و نرم‌افزارهای کاربردی (مانند واژه‌پردازها و بازی‌ها)

• پلتفرم: نرم‌افزار‌های بومی (طراحی شده برای یک سیستم عامل خاص) و نرم‌افزارهای کراس پلتفرم (طراحی شده برای اجرا بر روی چندین سیستم عامل)

• رابط کاربری: نرم‌افزارهای رابط کاربری گرافیکی (GUI) و نرم‌افزارهای رابط خط فرمان (CLI)

• اندازه: نرم‌افزارها در مقیاس کوچک (طراحی شده برای یک کاربر یا گروه کوچک) و نرم‌افزارهای سازمانی (طراحی شده برای سازمان‌های بزرگ)

• در دسترس بودن و اشتراک‌گذاری: نرم‌افزارهای اختصاصی (متعلق به یک شرکت و پولی) و نرم‌افزارهای منبع باز (رایگان، در دسترس و قابل تغییر توسط کاربران)

چرخه عمر توسعه نرم افزار: بهترین روش‌ها و نکات کلیدی

چرخه عمر توسعه نرم‌افزار (SDLC) چارچوبی است که توسط تیم‌های توسعه استفاده می‌شود. توسعه‌دهندگان نرم‌افزار از این چارچوب برای تولید نرم‌افزارهای با کیفیت، به روشی سیستماتیک و مقرون به صرفه استفاده می‌کنند.

به عبارت دیگر متدولوژی SDLC، روی مجموعه مراحلی تمرکز دارد که یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار هنگام ساخت یک محصول نرم‌افزاری جدید طی می‌کند. تعداد فازها در این متدولوژی بسته به مدل مورد استفاده متفاوت است، اما اکثر مدل‌ها بین پنج تا هفت فاز دارند.

متداول‌ترین مراحل SDLC شامل تجزیه و تحلیل نیاز، برنامه‌ریزی، طراحی نرم‌افزار، پیاده‌سازی، آزمایش، استقرار و نگهداری است. در ادامه هر کدام را به اختصار توضیح می‌دهیم.

1. تجزیه و تحلیل نیاز (Analysis): جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل الزامات برای محصول نرم‌افزاری
2. برنامه‌ریزی (Plan): ایجاد یک برنامه برای فرایند توسعه؛ از جمله جدول زمانی، بودجه و منابع
3.  طراحی نرم‌افزار (Design): ایجاد یک طراحی دقیق از محصول نرم‌افزاری شامل معماری، رابط کاربری و ساختارهای داده
4.  پیاده‌سازی (Implementation): نوشتن کد محصول نرم‌افزاری
5. تست (Test): تست محصول نرم‌افزاری برای اطمینان از مطابقت با الزامات و عاری بودن از اشکال و خطا
6. استقرار (Deployment): انتشار محصول نرم‌افزاری برای کاربران نهایی
7.  تعمیر و نگهداری (Maintenance): نگهداری و به‌روزرسانی محصول نرم‌افزاری به منظور اطمینان از برآورده شدن نیازهای کاربران نهایی

ارائه یک چارچوب و روش موثر برای توسعه برنامه‌های کاربردی نرم‌افزار، کمک به برنامه‌ریزی قبل از شروع توسعه واقعی و اجازه دادن به توسعه‌دهندگان برای تجزیه و تحلیل نیازمندی‌ها، از مزیت‌های استفاده از چارچوب SDLC است.

با این حال، این چارچوب می‌تواند با چالش‌ها و محدودیت‌های متعددی هم روبه‌رو شود. مشکلات یکپارچه‌سازی، الزامات نامشخص، فقدان راهنمایی از سوی مدیران پروژه و مسائل مربوط به آزمایش و اشکال‌زدایی نرم‌افزار از چالش‌های رایج در چارچوب SDLC هستند.

مروری بر زبان‌ها و فریم‌ورک‌های برنامه‌نویسی محبوب

زبان‌های برنامه‌نویسی و فریم‌ورک‌ها (چارچوب‌ها – Frameworks)، ابزارهای ضروری برای توسعه نرم افزار هستند. محبوب‌ترین زبان‌ها و چارچوب‌های برنامه‌نویسی سالانه تغییر می‌کنند، اما برخی از زبان‌های برنامه‌نویسی تقریبا همیشه در بالای لیست محبوب‌ترین‌ها باقی می‌مانند.

طبق یک مطالعه توسط Statista، جاوا اسکریپت محبوب‌ترین زبان برای یادگیری در سال ۲۰۲۳ است. جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی است که برای توسعه وب‌سایت‌ها و برنامه‌های تلفن همراه تعاملی استفاده می‌شود. این زبان معمولا برای توسعه بازی هم استفاده می‌شود.

پایتون (Python) یکی دیگر از زبان‌های محبوب برای یادگیری است که به دلیل سادگی، کتابخانه بزرگی از استانداردها، جعبه‌ابزارها و ادغام با سایر زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب مانند C و C++، محبوبیت بالایی دارد.

چارچوب‌ها هم در توسعه مهم هستند. Node.js و Net. فریمورک‌های پرطرفدار برای توسعه برنامه‌های کاربردی وب (وب‌اپلیکیشن‌ها) هستند.

Node.js یک محیط اجرایی (Runtime Environment) جاوا اسکریپت منبع باز، کراس پلتفرم و سمت سرور است که کد جاوا اسکریپت را خارج از مرورگر وب اجرا می‌کند.

دات‌نت (.Net) یک چارچوب رایگان، منبع باز و کراس پلتفرم برای ساخت برنامه‌های کاربردی وب (وب‌اپلیکیشن‌ها) مدرن، مبتنی بر ابر در لینوکس، ویندوز یا مک‌اواس (macOS) است.

سایر زبان‌های برنامه‌نویسی نوظهور که در سال ۲۰۲۳ توجه‌ها را جلب کرده‌اند، عبارتند از دارت (Dart)، راست (Rust) و کریستال (Crystal). در ادامه توضیح کوتاهی از هر کدام را نوشته‌ایم.

• راست: یک زبان برنامه‌نویسی سیستمی که به عنوان یک زبان ایمن، همزمان (Concurrent) و کاربردی شناخته می‌شود.

• دارت: یک زبان برنامه‌نویسی همه منظوره و شی‌گرا که سینتکسی مشابه Ruby دارد و استاتیک است. با استفاده از این زبان برنامه‌نویسی به راحتی می‌توان باگ‌ها را در مراحل اولیه توسعه پیدا کرد.

• کریستال: یک زبان برنامه‌نویسی همه منظوره و شی‌گرا که در سال ۲۰۱۴ پدید آمد و سینتکس آن مشابه Ruby است.

توجه داشته باشید که زمان انتخاب یک زبان برنامه‌نویسی یا فریم‌ورک، ضروری است که نوع نرم‌افزاری را که می‌خواهید توسعه دهید، در نظر بگیرید. به عنوان مثال، PHP معمولا برای وب سایت‌های محتوا‌گرا مانند فیس‌بوک، وردپرس و ویکی پدیا استفاده می‌شود. در همین حال، برنامه‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها معمولا از زبان‌های برنامه‌نویسی R و MATLAB استفاده می‌کنند.

متدولوژی‌های توسعه نرم افزار؛ مزایا و معایب هر کدام

متدولوژی‌های توسعه فرایندهای سیستماتیکی هستند که مهندسان نرم‌افزار برای توسعه محصولات نرم‌افزاری استفاده می‌کنند. این متدولوژی‌ها به مهندسان کمک می‌کند تا ترتیب اجرای کار، نحوه ارزیابی و روش‌های کنترل را بدانند.

انواع مختلفی از متدولوژی‌های توسعه نرم افزار وجود دارد که در طول سال‌ها برای سازگاری با فرهنگ‌های مختلف سازمانی، اندازه تیم، میزان انعطاف‌پذیری و الزامات تجاری و عملکردی، تکامل یافته‌اند. انتخاب متدولوژی درست و مناسب، کلید یک پروژه موفق و یک مشتری خوشحال است.

محبوب‌ترین متدولوژی‌های توسعه نرم افزار عبارتند از:

• Agile

• Waterfall

• Scrum

• Kanban

• Lean

• V-Model

• Spiral

• XP

هر روش بسته به هدف پروژه و مجموعه مهارت اعضای تیم، مزایا و معایب خاص خود را دارد. در ادامه مزایا و معایب ۴ متدولوژی اول را ذکر می‌کنیم.

۱- متدولوژی اجایل (Agile)

متدولوژی اجایل یک رویکرد مبتنی بر تکرار، برای مدیریت پروژه و توسعه نرم افزار است که پروژه‌ها را به چند مرحله پویا تقسیم می‌کند. مرحله‌ها معمولا تخت عنوان «اسپرینت» شناخته می‌شوند. این متدولوژی حول محور برنامه‌ریزی تطبیقی، خود سازمان‌دهی و زمان‌های تحویل کوتاه می‌چرخد و بهبود مستمر کیفیت را هدف قرار می‌دهد. هدف از اجرای متدولوژی Agile، افزایش چابکی کسب و کار است.

مزایا:

• انعطاف پذیر در برابر تغییرات

• تحویل مستمر نرم‌افزاری که کار می‌کند

• اولویت قرار دادن رضایت مشتری

معایب:

• نیازمند مشارکت فعال مشتری

• اجرای آن برای پروژه‌های بزرگ دشوار است

• نیازمند یک تیم بسیار ماهر

۲- متدولوژی آبشاری (Waterfall)

متدولوژی آبشاری، یک مدل چرخه عمر توسعه نرم‌افزار (SDLC) است که یک فرایند خطی و متوالی از مدیریت پروژه را شامل می‌شود. این فرایند از چندین مرحله مجزا تشکیل شده که به صورت متوالی انجام می‌شوند. فازها به ترتیب مشخصی تکمیل می‌شوند و پس تکمیل هر فاز، امکان بازگشت به فاز قبلی وجود ندارد. قبل از انتقال به مرحله بعدی، معمولا یک بررسی و امضا برای اطمینان از تحقق تمام اهداف تعریف شده انجام می‌شود.

مزایا:

• مراحل واضح و مشخص

• درک و مدیریت آسان

• مناسب برای پروژه‌های کوچک با الزامات کاملا تعریف شده

معایب:

• در برابر تغییرات انعطاف‌پذیر نیست

• تست در پایان پروژه انجام می‌شود

• اگر الزامات به خوبی تعریف نشده باشند، احتمال شکست پروژه زیاد است

۳- متدولوژی اسکرام (Scrum)

اسکرام یک چارچوب مدیریت پروژه چابک است که بر کار گروهی و همکاری در پروژه‌های پیچیده توسعه محصول و نرم‌افزار تاکید دارد. تیم‌های اسکرام کوچک هستند و می‌توانند از نظر برخی وظایف و چارچوب‌های زمانی، انعطاف‌پذیر باقی بمانند. این چارچوب همچنین شامل تکرارهایی با طول زمان ثابت به نام اسپرینت است که برای تحویل نرم‌افزار در بازه‌های زمانی منظم، به تیم‌های چابک چارچوب می‌دهد.

مزایا:

• تشویق کار تیمی و همکاری

• تحویل مستمر نرم افزاری که کار می‌کند

• اولویت قرار دادن رضایت مشتری

معایب:

• نیازمند مشارکت فعال مشتری

• اجرای آن برای پروژه‌های بزرگ دشوار است

• نیازمند یک تیم بسیار ماهر

۴- متدولوژی کانبان (Kanban)

کانبان، یک روش مدیریت پروژه چابک است که روی بهبود مستمر و مدیریت بصری پروژه تاکید دارد. در این متدولوژی، موارد کاری به صورت کارت بر روی تابلوی کانبان نمایش داده می‌شوند و در مراحل کار به صورت ستونی حرکت می‌کنند. این روش مبتنی بر اصول بازخورد، معیارها و تغییرات مستمر است. Kanban در ابتدا توسط Taiichi Ohno در شرکت تویوتا موتور برای بهبود کارایی تولید، توسعه داده شد؛ اما بعد از آن زمان برای استفاده در توسعه نرم افزار و سایر صنایع هم تطبیق داده شده است.

مزایا:

• تمرکز بر تحویل مداوم

• آسان برای درک و مدیریت

• مناسب برای پروژه‌های کوچک با الزامات تعریف شده

معایب:

• برای پروژه‌های پیچیده مناسب نیست

• اجرای آن برای پروژه‌های بزرگ دشوار است

ابزارهای کنترل نسخه و همکاری در فرایند توسعه‌ نرم افزار

همکاری برای توسعه‌ ضروری است؛ به ویژه زمانی که یک یا چند نفر از اعضای تیم دورکار هستند. برای همین منظور ابزارهایی وجود دارند که به تیم‌های توسعه کمک می‌کنند، بهره‌وری و ارتباطات خود را بهبود بخشند.

نمونه‌هایی ابزارهای همکاری، Google Drive و GitHub هستند که به تیم‌ها اجازه می‌دهند اسناد و کدها را در لحظه (Real-time) ذخیره و ویرایش کنند یا به اشتراک بگذارند.

تیم توسعه همچنین ابزارهای مدیریت پروژه‌ مانند Monday.com، Trello و Confluence را به کار می‌گیرد تا وظایف، ضرب‌الاجل‌ها و یادداشت‌ها را در یک مکان سازماندهی کند.

توجه داشته باشید که برای تقویت همکاری در توسعه، باید قبل از این که پروژه شروع شود، یک درک مشترک از آنچه نرم‌افزار بایستی انجام دهد در بین اعضای تیم ایجاد شود. این را می‌توان از طریق گفتگو و مستندسازی به دست آورد.

همچنین مهم است که موانع همکاری، مانند فرهنگ وسواس عملکردی در محل کار را از بین ببرید. تشویق به اشتراک‌گذاری دانش و مهندسی معکوس هم می‌تواند به بهبود همکاری در توسعه نرم‌افزار کمک کند.

نکته دیگر اینکه برای انتخاب یک ابزار همکاری برای توسعه، مهم است که بودجه، تعداد اعضای تیم، تناسب ویژگی‌های آن با نیازهای خاص تیم و پشتیبانی فنی ارائه شده را در نظر بگیرید. همچنین مهم است که ابزاری را انتخاب کنید که متناسب با نیازهای خاص تیم باشد.

تست در توسعه نرم‌افزار Software development

یک بخش ضروری در فرایند توسعه، تست نرم‌افزار است. انواع مختلفی از تست‌های نرم‌افزاری وجود دارد که هر کدام اهداف و استراتژی‌های خاصی را دنبال می‌کنند.

تست نرم‌افزار فرایند رایجی دارد که تعریف محیط تست، توسعه موارد تست، نوشتن اسکریپت‌ها، تجزیه و تحلیل نتایج تست و ارسال گزارش باگ را شامل می‌شود.

از آنجایی که فرایند تست می‌تواند زمان‌بر باشد، برای سیستم‌های بزرگ‌تر، اغلب برای خودکارسازی فرایند از ابزارها استفاده می‌کنند.

تست خودکار به تیم‌ها کمک می‌کند سناریوهای مختلف را پیاده‌سازی و عوامل متمایز کننده را تست کنند و به سرعت در مورد اینکه چه چیزی کار می‌کند و چه چیزی جواب نمی‌دهد، بازخورد بگیرند. ابزارهای تست نرم افزار زیادی در دسترس هستند و هر ابزار دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصر به فردی است.

Functionize یک ابزار تست QA پیشرو است که از هوش مصنوعی استفاده می‌کند. این ابزار با تست‌های سر تا سری (end-to-end)، که خودترمیم‌شونده هستند و در مقیاس بزرگ در فضای ابری اجرا می‌شوند، به توانمند‌سازی هر چه بیشتر تیم توسعه کمک می‌کنند. سایر ابزارهای محبوب تست نرم‌افزار هم عبارتند از:

• JMeter

• Appium

• TestRail

• Selenium

• Nessus

گفتنی است، انتخاب صحیح از میان ابزارهای موجود، به الزامات و اهداف آزمون خاص سازمان بستگی دارد. برخی از ابزارها برای انواع خاصی از تست‌ها یا فناوری‌ها مناسب‌تر هستند، در حالی که برخی دیگر عملکردهای همه منظوره بیشتری ارائه می‌دهند.

به طور کلی یک ابزار تست نرم‌افزار کارآمد باید ویژگی‌هایی داشته باشد که به چند مورد از آن‌ها در زیر اشاره می‌کنیم:

• استفاده از آن‌ها آسان است

• پروژه‌ها و مجوزهای دسترسی همزمان برای چند کاربر را امکان‌پذیر می‌‌کند

• قابلیت Tracking یا مشاهده تغییرات را فراهم می‌کند

• زمان‌بندی و سازمان‌دهی را تسهیل می‌کند

• معیارها را نظارت و ارائه می‌کند

• انعطاف‌پذیر است

یادمان نرود، با این که تست خودکار عضو کلیدی یکپارچه‌سازی مداوم، تحویل مستمر و یک راه عالی برای مقیاس‌پذیر کردن فرایند تست QA است، اما انجام برخی تست‌های دستی که با عنوان تست اکتشافی شناخته می‌شود، هنوز ارزشمند است و جایگاه خود را دارد.

یکپارچه‌سازی و استقرار مداوم Software development

یکی از مفاهیم مهم در فرایند توسعه، یکپارچه‌سازی و استقرار مداوم توسعه نرم‌افزار است که به اختصار CI/CD هم نامیده می‌‌شود. CI/CD که مخفف Continuous Integration/Continuous Delivery است، به مجموعه‌ای از اقداماتی می‌گویند که هدف آن‌ها، خودکارسازی و ساده‌سازی فرایند توسعه نرم افزار، از یکپارچه‌سازی و تست تا تحویل و استقرار است.

به عبارت دیگر، CI/CD خودکارسازی مداوم و نظارت مستمر در طول چرخه عمر برنامه‌ها را شامل می‌شود. این اقدامات به شناسایی اشکالات، سرعت بخشیدن به انتشار نسخه‌های جدید و کاهش مشکلات یکپارچه‌سازی بین تیم‌های توسعه و عملیات کمک می‌کند.

 GitLab و GitHub و Jenkins نمونه‌هایی از پلتفرم‌هایی هستند که ابزارهای CI/CD را ارائه می‌کنند.

رایانش ابری و توسعه نرم افزار

به طور خلاصه، رایانش ابری یا Cloud Computing، ارائه خدمات محاسباتی شامل سرورها، ذخیره‌سازی، پایگاه‌های داده، شبکه، نرم‌افزار، تجزیه و تحلیل و هوشمندی از طریق اینترنت است که نوآوری سریع‌تر، منابع انعطاف‌پذیر و صرفه‌جویی در مقیاس بزرگ را ارائه می‌دهد.

رایانش ابری که در یک مرکز داده راه دور میزبانی می‌شود، توسط یک ارائه دهنده خدمات ابری (CSP) مدیریت‌ می‌شود. CSP منابع محاسباتی را به درخواست کاربران، در دسترس آن‌ها قرار می‌دهد و به آن‌ها امکان می‌دهد تا در صورت نیاز، مقیاس‌شان را افزایش یا کاهش دهند.

به طور کلی، رایانش ابری به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود: زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS)، پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS) و نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS).

توسعه‌دهندگان نرم‌افزار باید مبانی رایانش ابری را بلد باشند؛ زیرا رایانش ابری، سطح بعدی انتزاع (Abstraction) در توسعه نرم‌افزار به حساب می‌آید. رایانش ابری به توسعه دهندگان اجازه می‌دهد به جای مدیریت زیرساخت، روی نوشتن کد تمرکز کنند. توسعه‌دهندگانی که در مورد رایانش ابری می‌دانند، می‌توانند برنامه‌هایی ایجاد کنند که مقیاس‌پذیر، قابل اعتماد و ایمن هستند.

امنیت در توسعه نرم‌افزار

در زمان توسعه احتمال بروز ریسک‌های امنیتی بسیار بالاست. کدنویسی ضعیف، وب‌اپلیکیشن‌های آسیب پذیر و پیاده‌سازی‌های فنی اختصاصی، تنها تعداد کمی از خطرات امنیتی رایج در توسعه نرم‌افزارها هستند.

همچنین ریسک‌های امنیتی مختلفی در توسعه وجود دارد، مانند شیوه‌های کدگذاری ناامن و آسیب‌پذیری‌های شخص ثالث، که البته می‌توانند از طریق اقداماتی مانند بررسی کد و ارزیابی آسیب‌پذیری برطرف شوند.

در همین حال، چارچوب‌ها و شیوه‌های مختلفی برای تضمین امنیت در توسعه نرم‌افزار وجود دارند. به عنوان مثال، چارچوب توسعه نرم‌افزار امن (SSDF)، مجموعه‌ای از شیوه‌های توسعه ایمن است که بر اساس اسناد تثبیت شده از سازمان‌هایی مانند BSA، OWASP و SAFECode توسعه داده شده است.

شرکت‌های بزرگ مانند مایکروسافت هم، دارای چرخه حیات توسعه امنیتی (SDL) خود برای ایجاد امنیت در برنامه‌ها و خدماتشان هستند.

آینده توسعه نرم افزار؛ کاوش در فناوری‌ها و روندهای نوظهور

صنعت توسعه نرم‌افزار به طور مداوم در حال تحول است و هر سال ترندهای جدیدی ظاهر می‌شوند. بعضی از آخرین ترندهای توسعه در سال ۲۰۲۳ شامل فناوری بلاک‌چین، رایانش ابری و زبان برنامه‌نویسی پایتون است.

فناوری بلاک‌چین دیگر تنها با ارزهای دیجیتال مرتبط نیست و در حال حاضر در صنایع مختلف از جمله توسعه نرم‌افزار مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین رایانش ابری، همکاری بین شرکت‌ها را تسهیل می‌کند و انتظار می‌رود این کار در آینده هم ادامه پیدا کند. در این میان زبان برنامه‌نویسی پایتون به دلیل سادگی و تطبیق‌پذیری آن به طور فزاینده‌ای در بین توسعه‌دهندگان محبوب می‌شود.

قابل توجه است که همه‌گیری COVID-19 برخی از تغییراتی را که قبلا در صنعت توسعه نرم‌افزار در جریان بود، تسریع کرده است. برای مثال، توسعه‌دهندگان بارهای کاری را به فضای ابری منتقل کرده‌اند و راه‌های جدیدی برای کدنویسی، همکاری و ارسال سریع‌تر نرم‌افزار از هر نقطه پیدا کرده‌اند.

گفتنی است در سال ۲۰۲۲ هم، صنعت توسعه نرم‌افزار شاهد تغییرات متعددی از جمله دورکاری و نوآوری سریع و نمونه‌سازی بود. انتظار می‌رود دورکاری در آینده همچنان ادامه پیدا کند و شرکت‌های توسعه نرم‌افزار باید خود را با انتظارات رو به رشد بازار تطبیق دهند.

تا اینجا درباره چیستی Software development و جنبه‌های مختلف آن صحبت کردیم. در ادامه قصد داریم درباره فضای کاری و بازار کار توسعه نرم‌افزار در ایران و جهان صحبت کنیم.

اعضای تیم توسعه نرم‌افزار

تیم‌های توسعه بسته به اندازه و پیچیدگی پروژه می‌توانند اعضای مختلفی داشته باشند. با این حال، برخی از نقش‌های رایج در تیم Software development عبارتند از:

• مدیر پروژه: مسئول مدیریت پروژه، هماهنگی اعضای تیم و برقراری ارتباط با ذی‌نفعان است.

• توسعه‌دهنده نرم‌افزار: مسئول طراحی، کدنویسی و تست برنامه‌های نرم‌افزاری است.

• مهندس تضمین کیفیت (QA): مسئول اطمینان از تطبیق کیفیت نرم‌افزار با استانداردهای کیفیت است و نرم‌افزار را برای پیدا کردن اشکالات یا باگ‌ها تست می‌کند.

• طراح رابط کاربری/تجربه کاربری (UI/UX): مسئول طراحی و آزمایش جنبه‌های بصری و تعاملی نرم‌افزار است.

• مدیر پایگاه داده (DBA): مسئول طراحی، پیاده‌سازی و نگهداری پایگاه داده نرم‌افزار است.

• Technical Writer: مسئول ایجاد کتابچه راهنمای کاربر، اسناد فنی و سایر اسناد مرتبط با پروژه است.

• مهندس DevOps: مسئول مدیریت محیط توسعه، ادغام مداوم و فرایندهای استقرار است.

• مدیر سیستم: مسئول حفظ زیرساخت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز برای توسعه و آزمایش است.

• تحلیلگر کسب و کار: مسئول تجزیه و تحلیل الزامات تجاری (بیزینس) و ترجمه آن‌ها به الزامات فنی برای تیم توسعه است.

• دانشمند داده: مسئول تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها برای ارائه بینش برای پروژه نرم‌افزاری است.

درآمد یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار چقدر است؟

قبل از هر چیز، توجه به این نکته مهم است که درآمد توسعه‌دهندگان نرم‌افزار می‌تواند بسته به عواملی مانند تجربه، موقعیت مکانی و شرکت یا صنعت خاصی که در آن کار می‌کنند، بسیار متفاوت باشد.

با این حال، طبق آمار اداره آمار کار آمریکا، متوسط حقوق سالیانه برای توسعه دهندگان نرم‌افزار در دنیا حدود ۱۲۰ هزار دلار است و انتظار می رود این حرفه طی ۱۰ سال آینده، ۲۶ درصد رشد داشته باشد.

در ایران آمار دقیقی از متوسط درآمد توسعه‌دهندگان نرم‌افزار در دسترس نیست، اما نگاهی به پلتفرم‌های کاریابی پراستفاده مثل جاب‌ویژن و جابینجا می‌تواند دید نسبتا خوبی را به ما بدهد.

بررسی‌های ما نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ محدوده حقوقی یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار سطح متوسط (mid-level) در ایران، ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان است.

سخن‌پایانی

در این مقاله تلاش کردیم با زبانی ساده درباره توسعه نرم افزار، جنبه‌های مختلف آن و در نهایت بازارکار و درآمد این حوزه صحبت کنیم. از آنجا که ویستا سامانه آسا هم در حوزه فناوری اطلاعات در بازار سرمایه کار می‌کند، ما هم از حضور توسعه‌دهندگان نرم‌افزار بی‌نصیب نیستیم. در تیم توسعه نرم افزار آسا، افراد زیادی با سطوح تجربه و تخصص مختلف با چالش‌های متفاوت و اغلب جذابی دست و پنجه نرم می‌کنند. از این رو از شما هم دعوت می‌کنیم که با مراجعه به صفحه «همکاری با آسا»، رزومه خود را در زمینه‌های نرم‌افزاری مختلف برایمان ارسال کنید.