چند بار در روز از اپلیکیشن‌های بانکی برای انتقال پول استفاده می‌کنید؟ این اپلیکشن‌ها نمونه‌ای از فینتک یا همان Financial Technology هستند. شرکت‌های فعال در این زمینه از تکنولوژی برای خودکارسازی خدمات و فرایندهای مالی استفاده می‌کنند. بنابراین، کاربرهای خدمات مالی لازم نیست به بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری مراجعه کنند و چندین ساعت در صف منتظر بمانند. اما نمونه‌های این شرکت‌ها در کسب‌وکارهای ایرانی چیست و به چه کسب‌وکارهایی فعال Fintech می‌گویند؟ در این مقاله می‌خواهیم به این سوال‌ها پاسخ بدهیم.
دستگاه‌های عابربانک، ساده‌ترین مثال فینتک
ساده‌ترین مثال فناوری‌های مالی، دستگاه‌های عابربانک هستند. شما با استفاده از این دستگاه‌ها می‌توانید حساب‌هایتان را مدیریت کنید، هزینه‌های روزانه را پرداخت کنید و فاکتور دریافت کنید. بیشتر بانک‌ها عابربانک دارند و شما می‌توانید با استفاده از این دستگاه ساده پول دریافت کنید، انتقال پول انجام دهید و رمز حساب بانکی را تغییر دهید.
تاریخچه Fintech
به‌طور کلی به انجام امور مالی آنلاین و با استفاده از فناوری‌های مختلف، Fintech گفته می‌شود. اما اگر بخواهیم تاریخچه این فناوری را بررسی کنیم، باید به دهه ۵۰ میلادی برگردیم. در آن زمان، کارت‌های اعتباری معرفی شدند و عابربانک‌ها شکل گرفتند. انجام مبادلات الکترونیکی سهام و معامله‌های بازار آنلاین مالی هم در زیرمجموعه فناوری‌های مالی تعریف می‌شدند.
اما در ابتدای قرن بیست و یکم، اصطلاح Fintech برای سامانه‌های بانکی استفاده می‌شد. کارمندان بانک و مردم از این سامانه‌ها برای انتقال داده بین شعبه‌های مختلف بانکی استفاده می‌کردند. با گسترش اینترنت، نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌ها هم وارد دنیای فینتک شدند؛ به‌طوری‌که انجام کارهای ساده‌‌ای مثل انتقال آنی پول، درخواست وام آنلاین و سرمایه‌گذاری آنلاین هم با این فناوری‌ها انجام می‌شود. در ادامه، برای درک بهتر این فناوری‌ها، اهداف Fintech را توضیح می‌دهیم.
اهداف Fintech چیست؟
فناوری‌های مالی اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. مهم‌ترین آن‌ها در موارد زیر خلاصه می‌شوند:
کاهش هزینه‌ها و افزایش خدمات مالی
می‌توان گفت مهم‌ترین هدف، کاهش هزینه‌ها و ارتقای سطح خدمات مالی است. شما می‌توانید با استفاده از سیستم‌ها و پلت‌فرم‌های مختلف انواع خدمات مالی را انجام دهید و لازم نیست به بانک و موسسه‌های مالی مراجعه کنید.
حذف بروکراسی و کاهش محدودیت‌ها
قبل از ظهور فناوری‌های مالی، بانک‌ها، مردم و شرکت‌های مختلف برای انجام کارهای بانکی و انتقال پول باید مراحل اداری زیادی را طی می‌کردند و روزها و هفته‌ها منتظر می‌ماندند. ولی به لطف انواع برنامه‌های فینتک، کاغذبازی‌ها و مراحل پیچیده حذف شده‌اند.
حذف فرایند اداری خرید بیمه نمونه‌ای از کاهش محدودیت‌ها است. در سال‌های پیش، متقاضیان بیمه برای خرید انواع بیمه باید به شرکت‌های ارائه‌کننده بیمه مراجعه می‌کردند و مدارکشان را نشان می‌دادند. در نهایت، بیمه‌نامه آن‌ها بعد از ۱ تا ۲ هفته ارسال می‌شد. اما به لطف برنامه‌های فینتک مثل بیمیتو و ازکی در ایران خریداران می‌توانند فرایند خرید را به صورت آنلاین انجام دهند.
ارزیابی هوشمندانه خطرات
یکی دیگر از مهم‌ترین اهداف Fintech، ارزیابی ریسک هوشمندانه است. اگر شخصی بخواهد وام بگیرد یا انتقال پول انجام دهد، فرایند اعتبارسنجی به صورت آنلاین انجام می‌شود. به‌علاوه، کارشناس‌ها هم می‌توانند از مجموعه‌ای از داده‌های محیط، فعالیت‌ها و شرایط مختلف برای تصمیم‌گیری در شرایط مختلف استفاده کنند.
انواع فناوری‌های فینتک
صنعت Fintech از فناوری‌های مختلف برای انجام معامله‌ها و خدمات مالی استفاده می‌کنند. موارد زیر جزء این فناوری‌ها دسته‌بندی می‌شوند.
هوش مصنوعی
هوش مصنوعی یا AI در تحلیل داده‌های مالی، تصمیم‌گیری هوشمند، تشخیص تقلب، ارائه پیشنهادهای بهینه و خدمات مشتریان استفاده می‌شود.
تجزیه و تحلیل داده
کارشناس‌های فینتک برای تحلیل داده‌های حجیم از دانش Data Analytics استفاده می‌کنند. آن‌ها رویدادها را پیش‌بینی می‌کنند و الگوهای مالی را شناسایی می‌کنند.
بلاکچین
Blockchain برای ایجاد اعتماد و امنیت در تراکنش‌های دیجیتال استفاده می‌شود. بسیاری از تراکنش‌های مالی داخلی و خارجی را با بلاکچین انجام می‌شود.
پرداخت‌های دیجیتال
پیشرفت‌های فناوری در زمینه پرداخت‌های آنلاین و ارزهای دیجیتال هم به کار می‌روند. شما می‌توانید قبض‌هایتان را به صورت آنلاین پرداخت کنید یا برای دریافت ارز از شرکت‌های خارجی از ارزهای دیجیتال کمک بگیرید.
رباتیک مالی
جدیدترین فناوری‌های مالی، ربات‌ها و هوش مصنوعی هستند. این ربات‌ها برای انجام خودکار وظایف مالی مثل مدیریت سرمایه و معامله‌ها استفاده می‌شوند.
اینترنت اشیا
اینترنت اشیا به ارتباط دستگاه‌ها و سنسورها مربوط می‌شود. با وجود اینترنت اشیا، داده‌های مالی مشتری‌ها سریع‌تر جمع‌آوری می‌شوند و خدمات مشتریان هم راحت‌تر انجام می‌شود.
پول الکترونیک و کیف پول دیجیتال
یکی از مهم‌ترین فناوری‌های مالی، پول الکترونیک و کیف پول دیجیتال است. کاربرها سرمایه‌شان را در کیف پول دیجیتال ذخیره می‌کنند و در سرمایه‌گذاری‌های کوچک و بزرگ حضور دارند.
فناوری ابری
اطلاعات مالی در فضای ابری ذخیره می‌شود و در همین فضا به اشتراک گذاشته می‌شود. فضاهای ابری به سرورها دسترسی دارند و سرعت عملیات را بیشتر می‌کنند.
تجارت الکترونیک و مارکت‌پلیس‌ها
برای اجرای فناوری‌های Fintech باید زیرساخت‌های معامله آنلاین فراهم شود. شرکت‌های فعال در تجارت الکترونیک این زیرساخت‌ها را فراهم می‌کنند.
واقعیت مجازی و افزوده
واقعیت مجازی و افزوده یا VR و AR تجربه‌های مالی را به صورت تعاملی و تجسمی به کاربرها نشان می‌دهند.
پرداخت بدون تماس
پرداخت بدون تماس یا Contactless Payments از تکنولوژی‌های NFC برای انجام پرداخت بدون تماس فیزیکی استفاده می‌کنند.
رابط کاربری و تجربه کاربری
کاربرهای سایت‌ها و اپلیکیشن‌های Fintech درخواست‌های مالی خودشان را در پلت‌فرم‌ها ثبت می‌کنند. برای اینکه کاربرها تجربه مثبتی از کار با اپلیکیشن داشته باشند، به دانش UI و UX احتیاج دارید.
پروتکل‌های امنیتی
این پروتکل‌ها مجموعه‌ای از استانداردهای امنیتی برای حفظ اطلاعات مالی و حریم خصوصی هستند.
معماری میکروسرویس
منظور از معماری میکروسرویس، ساختارهایی است که برای افزایش انعطاف‌پذیری و ارتقای کارایی سیستم‌های مالی استفاده می‌شوند.
کاربرهای Fintech چه کسانی هستند؟
کاربرهای Financial Technology به ۲ دسته تقسیم می‌شوند. کاربرهای اول، کسب‌وکارهایی هستند که از فناوری‌های مختلف برای تامین خدمات مالی استفاده می‌کنند. دسته دوم هم در گروه کسب‌وکار به مشتری قرار می‌گیرند. در ادامه، هر کدام از این کاربرها را معرفی می‌کنیم.
کاربرهای کسب‌وکار به کسب‌وکار یا Business to Business
قبل از توسعه انواع فناوری‌های مالی، کسب‌وکارهای مختلف برای وام گرفتن به بانک می‌رفتند و ساعت‌ها در صف ارائه مدارک منتظر می‌ماندند. اما در حال حاضر، شرکت‌های مختلف با استفاده از برنامه‌های Fintech می‌توانند از طریق موبایل وام بگیرید و خدمات مالی را در کسری از ثانیه انجام دهند. علاوه‌بر این‌ها، سیستم عامل‌های ابری و خدمات ارتباط با مشتریان هم وجود دارند. شرکت‌ها با استفاده از این فناوری‌ها می‌توانند داده‌های مالی مشتری‌ها را ثبت کنند و خدمات بهتری ارائه کنند.
کاربرهای کسب‌وکار به مشتری یا Business to Customer
بخش عمده‌ای از کاربرهای Fintech در این گروه قرار می‌گیرند. امروزه، مردم از طریق اینترنت و تلفن همراه پرداخت‌های نقدی و را انجام می‌دهند. به‌علاوه، کاربرها می‌توانند از اپلیکیشن‌های مالی برای مدیریت بودجه و سرمایه استفاده کنند و هزینه‌های خودشان را مدیریت کنند.
کاربردهای Fintech
فناوری‌های مالی در حوزه‌های متنوعی کاربرد دارند. اپلیکیشن‌های بانکی، بلاکچین و ارز دیجیتال، صنعت پرداخت، سرمایه‌گذاری و پس‌انداز از جمله این کاربردها هستند. برای اینکه کاربردهای صنعت فناوری مالی را بهتر درک کنید، در ادامه هر کدام از این موارد را توضیح می‌دهیم.
بانکداری
متداول‌ترین کاربرد Fintech، اپلیکیشن‌های همراه بانک هستند. شما در طول روز بارها از این برنامه‌ها برای انتقال و جابه‌جایی پول، پرداخت قبض و دریافت صورت حساب آنلاین استفاده می‌کنید. می‌توان گفت که همه بانک‌ها اپلیکیشن بانکی مخصوص دارند و خدمات بانکی را به صورت مجازی ارائه می‌دهند. مثلا، شما می‌توانید درخواست وام را به صورت آنلاین ثبت کنید.
ارزهای دیجیتال و بلاکچین
مهم‌ترین کاربرد فناوری‌های مالی، ارزهای دیجیتال و بلاکچین هستند. منظور از بلاکچین، استخراج ارز دیجیتال و استفاده از آن‌ها در تبادل‌های مالی است. بلاکچین و ارزهای دیجیتال دو فناوری منحصربه‌فرد هستند و می‌توانیم آن‌ها را جدا از فینتک درنظر بگیریم، ولی هر دوی آن‌ها با استفاده از فناوری‌های مالی به کارشان ادامه می‌دهند.
سرمایه‌گذاری و پس‌انداز
اپلیکیشن‌های متعددی در زمینه سرمایه‌گذاری و پس‌انداز کار می‌کنند و از رویکردهای متنوعی استفاده می‌کنند. شما با استفاده از این برنامه‌ها می‌توانید سرمایه‌تان را پس‌انداز کنید، به صورت خودکار سرمایه‌گذاری کنید و اعتبار بگیرید. مثلا، اپلیکیشن‌های خرید آنلاین طلا یا اپلیکیشن‌های خرید و فروش ارز دیجیتال از جمله این فناوری‌ها هستند.
صنعت پرداخت
بسیاری از کارشناس‌های حوزه فینتک، کاربرد اصلی فناوری‌های مالی را اپلیکیشن‌های صنعت پرداخت می‌دانند. این برنامه‌ها روش‌های معامله را تغییر داده‌اند و مثل یک پلت‌فرم بین‌المللی عمل می‌کنند. شما می‌توانید با استفاده از پلت‌فرم‌های پرداخت موبایلی به افراد مختلف پول واریز کنید.
لندتک (LendTech)
منظور از لندتک سیستم‌های درخواست وام آنلاین هستند. فناوری Fintech فرایند ارزیابی ریسک را به ساده‌ترین و سریع‌ترین شکل ممکن انجام می‌دهد. بنابراین، وقتی شما از طریق گوشی تلفن همراه درخواست وام را ثبت می‌کنید، کارشناس‌های بانکی با استفاده از فناوری‌های لندتک می‌توانند اعتبار شما را ارزیابی کنند.
اینشورتک (InsurTech) یا بیمه
یکی از کاربردهای فراگیر فناوری‌های مالی، صنعت فروش آنلاین بیمه است. امروزه، استارتاپ‌های زیادی در زمینه ترکیب فینتک و خرید بیمه فعالیت می‌کنند. با استفاده از این فناوری‌ها، کاربرها و خریداران بیمه به شرکت‌های بیمه مراجعه نمی‌کنند و فرایند خرید و تمدید بیمه را به صورت آنلاین انجام می‌دهند.
چالش‌های Fintech
صنعت فناوری‌های مالی مثل هر صنعت دیگری با چالش‌های مختلفی مواجه است. اما از آن‌جایی که در این صنعت با داده‌های مالی و حریم خصوصی مردم سروکار داریم، مشکلات ۲ برابر می‌شوند. یکی از چالش‌های این صنعت، قوانین مالی حاکم بر کسب‌وکارها و دولت است. صنعت فناوری‌های مالی زیر نظر قوانین بانکی فعالیت می‌کند. بنابراین، اگر این قوانین تغییر کنند، استارتاپ‌های مالی هم باید طبق قوانین جدید پیش بروند. از طرف دیگر، رعایت حریم خصوصی و امنیت کاربرها در اپلیکیشن‌های مالی حرف اول را می‌زند. در طول روز، کاربرهای زیادی از برنامه‌های مالی استفاده می‌کنند. حفظ اطلاعات مالی و حریم خصوصی کاربرها از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی دیگر از چالش‌ها، رقابت شدید کسب‌وکارهای فینتک است. شرکت‌های زیادی در این زمینه فعالیت می‌کنند و به دنبال جذب کاربر هستند.
محدودیت‌های تسهیلات بانکی، قوانین مربوط به بلاکچین، تراکنش‌های بین‌المللی، پذیرش مشتریان، مدیریت ریسک و تغییرات فناوری از دیگر چالش‌های Fintech هستند. همان‌طور که می‌دانید، فناوری‌ها به سرعت تغییر می‌کنند. شرکت‌های Fintech برای حضور در اکوسیستم باید طبق فناوری‌های نوین پیش بروند. آن‌ها باید محدودیت‌ها و قوانین بانکی را رعایت کنند و به فکر جذب مشتری باشند. آخرین نکته اینکه استارتاپ‌های مالی در ایران با محدودیت تراکنش‌های بین‌المللی هم مواجه هستند.
سخن آخر
استارتاپ‌های فینتک یا فناوری‌های مالی بخش مهمی از استارتاپ‌های ایران و جهان را تشکیل می‌دهند. استارتاپ‌هایی مثل زرین‌پال، آپ، ازکی‌وام و بیمه‌بازار در این دسته قرار می‌گیرند. این شرکت‌ها با استفاده از فناوری‌های مالی خدمات متنوعی به مردم ارائه می‌دهند. در این مقاله، درباره صنعت فینتک و کاربردهای آن صحبت کردیم و مزیت‌ها و چالش‌های صنعت Fintech را بیان کردیم. با وجود اینکه پلت‌فرم‌های فینتک در ایران با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند، ولی این صنعت هنوز جای پیشرفت دارد و می‌تواند از فناوری‌های مختلف برای ارائه خدمات مالی استفاده کند.
منابع:
نویسنده: تیم مارکتینگ آسا
