دانشمندان اخیرا پروتوتایپی در راستای تصویرسازی داده‌ها طراحی کردند که با کمک آن کاربران نابینا و کم بینا می‌توانند بر روی نرم‌افزار screen reader که اطلاعات تحت وب را به خط بریل یا گفتار تبدیل می‌کند، با سرعت و راحتی بیشتری از اطلاعات موجود در وب و نمودارهای آنلاین استفاده کنند.
تصویرسازی داده‌ها در وب خیلی برای افراد نابینا و کم بینایی که از screen reader استفاده می‌کنند، در دسترس نیست. این موضوع میلیون‌ها نفر را از فرصت بررسی و تفسیر نتایجی که در بیشتر مواقع به صورت نمودارها ارائه می‌شوند، مثل نتایج انتخابات، آمارهای مربوط به سلامت و شاخص‌های اقتصادی محروم می‌کند.
وقتی که یک طراح تلاش می‌کند تا تصویرسازی را قابل دسترس کند، یکی از بهترین روش‌ها قرار دادن چند جمله از متن است که نمودار را توصیف کند و از طرفی قرار دادن یک لینک به جدول که داده‌های مهم آن را توضیح دهد، یک قدم بزرگ برای کمک به افراد نابینا است تا بتوانند به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند.
یک تیم میان رشته‌ای از محققان MIT و چند موسسه دیگر در تلاش هستند تا تصویر سازی داده‌ها را در screen reader راحت‌تر کرده و یک تجربه ارزشمند برای کاربران آن ایجاد کنند.
آن‌ها چندین پروتوتایپ برای کمک به ساختارمند کردن تصویرسازی داده‌ها آماده کردند که در آن‌ها توضیحات متنی و سطوح مختلفی از جزئیات فراهم می‌شود. با کمک آن‌ها یک کاربر screen reader می‌تواند از داده‌های با ارزش و اطلاعات دقیق‌تر با استفاده از تنها یک کلیک، استفاده کند.
تیم MIT یک فرآیند طراحی مشترک و مدام را با همکاری Daniel Hajas محقق دانشگاه کالج لندن آغاز کرد که با مرکز نوآوری ناتوانی جهانی همکاری داشت و در سن ۱۶ سالگی بینایی خود را از دست داد. آن‌ها برای توسعه پروتوتایپ‌ها همکاری کردند و یک مطالعه کاربردی را بر روی افراد نابینا و کم‌بینا برای بازخوردگرفتن انجام دادند.
به گفته Daniel Hajas «محققان ممکن است مشکلات ارتباطاتی را ببینند و از راه‌حل‌های بالقوه‌ای آگاه باشند، اما اغلب بخشی از آن‌ها فراموش می‌شوند. داشتن ادراک افرادی که تجربه زندگی با یک مشکل خاص و قابل‌لمس را دارند واقعا برای طراحی بسیاری از راهکارهای مربوط به معلولیت مهم هستند. من فکر می‌کنم ما به جایگاه مناسبی در این زمینه رسیدیم.»
محقق‌های این پروژه فریم‌ورک‌هایی را درست کردند تا به طراحان کمک کنند که به طور سیستماتیک در مورد چگونگی توسعه فرایند و در دسترس بودن تصویرهای فکر کنند. در آینده آن‌ها قصد دارند از پروتوتایپ‌ها و فریم‌ورک‌های طراحی شده خود برای ساخت یک ابزار کاربر پسند استفاده کنند که می‌تواند تصویرها را به قالب‌های قابل‌دسترس تبدیل کند.
همکاران مختلفی از MIT شامل نویسندگان ارشد و دانشجویان فارغ التحصیل آزمایشگاه علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی در طول تحقیقات تابستانی MIT روی این پروژه کار کردند. مقاله پژوهشی آن‌ها در کنفرانس Eurographics در زمینه تصویرسازی ارائه و برنده جایزه افتخاری بهترین مقاله شد.
محققان سه بعد طراحی را به عنوان کلید ایجاد تصویرسازی در دسترس تعریف کردند: ساختار، مسیریابی و توضیح. ساختار شامل مرتب کردن اطلاعات در یک سلسله‌مراتب مشخص است. مسیریابی به نحوه حرکت کاربر در سطوح مختلف و جزئیات اشاره دارد. توضیح در حقیقت چگونگی بیان اطلاعات و مقدار اطلاعاتی است که منتقل می‌شود.
با استفاده از این ابعاد طراحی گفته شده، آن‌ها چند پروتوتایپ تصویرسازی را توسعه دادند که بر راحتی مسیریابی برای کاربران screen reader تاکید داشتند.
با کمک یک پروتوتایپ که با عنوان «چندنما (multiview)» شناخته می‌شود، افراد می‌توانند از فلش‌های بالا و پایین برای هدایت بین سطوح مختلف اطلاعات (مانند عنوان نمودار به عنوان سطح بالا، علائم به عنوان سطح دوم و ..) و کلیدهای راست و چپ برای گردش اطلاعات در همان سطح (مثل قسمت‌های مختلف نمودار) استفاده کنند.
یک پروتوتایپ دیگر که با عنوان «هدف» شناخته می‌شود شامل همان مسیریابی کلید فلش و همچنین یک منوی کشویی از نمودارهای کلید و مهم است تا کاربر بتواند به سرعت به حوزه مورد نظر برسد.
به گفته یکی از عوامل اجرایی این تحقیق «هدف ما فقط کار در چارچوب استانداردهای موجود برای قابل استفاده کردن این خدمات نیست. ما تصمیم گرفتیم تا حدس و گمان‌های منطقی انجام دهیم و تصور کنیم که با استانداردهای موجود تا کجا می‌توانیم پیش برویم. ما نمی‌خواستیم خودمان را به بازسازی ابزارهایی که برای تصاویر طراحی شده‌بودند، محدود کنیم.”
آن‌ها این پروتوتایپ‌ها و جدول داده‌های بدست آمده از بهترین روش موجود را برای تصویرسازی در دسترس ۱۳ کاربر نابینا و دارای نقص بینایی قرار دادند تا کارایی آن آزمایش کنند. محقق‌ها از کاربران خواستند تا هر ابزار را بر اساس چندین معیار ارزیابی کنند. از جمله مواردی مانند این که چقدر یادگیری آن ابزار راحت است و چقدر پیدا کردن داده و یا پاسخ به سوالات در آن راحت است.
به گفته یکی از اعضای تیم این پروژه «یکی از چیزهایی که من به آن فکر می‌کردم و جالب است، این بود که هر چقدر رو به جلو پیش می‌رفتیم افراد به طور مداوم فرضیات خود را آزمایش می‌کردند یا سعی می‌کردند از طریق تصویرسازی الگوهای خاصی بسازند. در این جا مفهوم جابجایی این است که شما می‌خواهید خودتان تصویرسازی را تجربه کنید تا تشخیص دهید محدودیت‌ها کجا هستند. این کار مثل تشخیص دیوارها و محدودیت‌ها هنگام حضور در یک اتاق است.»
بهبود ادراک برای تصویرسازی داده‌ها
کاربران پس از استفاده از نمونه های اولیه اعلام کردند که در هر دو پروتوتایپ آن‌ها توانستند به سرعت الگوهای موجود در داده‌ها را شناسایی کنند. اسکرول کردن اطلاعات از بالا به پایین نسبت به زمانی که این اطلاعات را از جدول می خواندند، ادراک بهتری به آن‌ها میداد. آن‌ها همچنین از جابجایی سریع‌تر با استفاده از منوی پروتوتایپ هدف لذت بردند. اما جدول داده‌ها بالاترین نمرات را برای سهولت در استفاده بدست آورد.
Daniel Hajas می‌گوید: “من انتظار داشتم که مردم هنگام استفاده از ابزارهای روزمره و مقایسه آن‌ها با پروتوتایپ جدید ناامید شوند، اما آن‌ها هنوز هم تمایل بیشتری نسبت به بدست آوردن داده‌ها کمی داشتند که احتمالا به دلیل آشنایی قبلی با این نوع از داده بود. این موضوع نشان می‌دهد که اصولی مانند آشنایی، قابلیت یادگیری و قابلیت استفاده هنوز هم مهم هستند. صرف‌نظر از این که اختراع جدید ما چقدر خوب است، اگر یادگیری آن به اندازه کافی آسان نباشد، ممکن است مردم همچنان از نسخه قبلی استفاده کنند.”
با توجه به نتایج بدست آمده محققان پروتوتایپ را اصلاح می‌کنند و از آن‌ها برای ساخت یک بسته نرم‌افزاری استفاده می‌کنند که می‌تواند با کمک ابزارهای طراحی موجود در جهت ارائه یک ساختار قابل‌دسترسی و قابل هدایت استفاده شود.
محقق‌ها همچنین به دنبال کشف راهکارهای چند وجهی هستند. در این مسیر تعدادی از شرکت‌کنندگان در مطالعه از دستگاه‌های مختلفی استفاده کردند. دستگاه‌هایی مثل screen reader و نمایش‌دهنده بریل یا ابزارهای با قابلیت ایجاد توازن در داده‌ها که اطلاعات را با استفاده از صوت غیر گفتاری به کاربر منتقل می‌کنند. یکی از محققان می‌گوید این که چگونه هنگام استفاده از تصویرسازی این ابزارها می‌توانند همدیگر را تکمیل کنند، هنوز یک سوال باز است.
محققان امیدوارند که در دراز مدت کارشان منجر به تجدید نظر دقیق در استانداردهای دسترسی به وب شود.
به گفته یکی از اعضا تیم پژوهش: «هنوز هم هیچ راهکار جامعی برای افراد نابینا و کم بینا برای دسترسی به اطلاعات تصویری وجود ندارد. استانداردهای موجود این فرض امکان دسترسی آن‌ها به این اطلاعات را در نظر نمی‌گیرند، آن‌ها رویکردهای ساده‌تری مثل جدول‌ها و داده‌های متنی پیشنهاد می‌دهند. یکی از مزایای کلیدی پژوهش ما این است که اولویت‌های متفاوت و خارج چارچوبی را پیشنهاد می‌دهیم و در این فضای طراحی ارائه داده‌ها در نقاط مختلف و با سلیقه‌های گوناگون جای گرفته است.»
یکی از افراد حاضر در این پروژه می‌گوید: “ما به سختی تلاش کرده‌ایم تا نابرابری‌ها و مشکلاتی را که کاربران screen reader هنگام استفاده از اطلاعات تصویری داده‌های آنلاین در چند سال گذشته با آن‌ها مواجه بودند را کم کنیم و قدردان تلاش‌های انجام شده در این حوزه هستیم.”
وی همچنین می گوید: « من دوست دارم این پروژه را به عنوان جنبشی در نظر بگیرم که در آن همه ما در کنار هم جمع شدیم و تجربیات یک جمعیت اقلیت که معمولا نادیده گرفته شده‌اند را بهبود می‌بخشیم، به خصوص هنگام ارائه داده‌ها از طریق تصویرسازی. من عوامل اجرایی این پروژه را تحسین می‌کنم.»
Amy Bower دانشمند ارشد دپارتمان اقیانوس‌شناسی فیزیکی در موسسه اقیانوس‌شناسی Woods Hole که از یک بیماری مربوط به شبکیه چشم رنج می‌برد و به طور گسترده از screen reader در کارش به عنوان یک محقق و زندگی شخصیش به عنوان یک اقلیت استفاده می‌کند، توضیحات محققان در مورد اهمیت طراحی مشترک را قوی و قانع‌کننده می‌داند.
او می‌گوید به عنوان یک دانشمند نابینا دائما در جستجوی ابزارهای موثر هستم که به من اجازه دسترسی و تصویرسازی داده‌ها بدهد.
Amy Bower در این تحقیقات مشارکت نداشت اما می‌گوید: «رویکرد لایه‌ای اتخاذ شده توسط این محققان، این امکان را فراهم می‌کند تا یک ” تصویر بزرگ ” از داده‌ها به دست بیاید و بخش‌هایی از داده‌ها قابل دسترس می‌شود که به کاربر اجازه می‌دهد تا انتخاب کند که آن‌ها را تفسیر کند.»
«من فکر می‌کنم که توانایی کشف آزادانه داده‌ها نه تنها برای یادگیری” داستانی ” که داده‌ها می‌گویند، بلکه برای اجازه دادن به یک محقق نابینا مانند من برای تدوین سوالات بعدی برای پیشبرد اهداف و بدست آوردن درک متناسب در هر زمینه‌ای که در مطالعه به آن پرداخته شود، ضروری است.»
این مقاله ترجمه‌ای از پست Making data visualization more accessible for blind and low-vision individuals از مجله خبری دانشگاه MIT است.
نویسنده: تیم مارکتینگ آسا
دنیا دنباله چیه ما دنبال چی