طراحی هوشمندانه با علم به تئوری رنگ‌ (Color Theory)

به رنگ قرمز فکر کنید؛ چه چیزی به ذهنتان می‌رسد؟ شاید احساساتی مانند خشم، اشتیاق، انرژی ظاهر شوند. یا شاید تصاویری از گونه‌های برافروخته، علامت توقف، خون یا قلب به ذهنتان خطور می‌کند. اگرچه ممکن است این دقیقاً همان افکار و احساساتی نباشد که قرمز در شما برانگیخته است، اما احتمالاً در ذهن خود این رنگ را با احساسات، ایده‌ها و اشیاء خاصی مرتبط کرده‌اید. شما تنها نیستید: این یک تجربه انسانی در مقیاس جهان و ابزار قدرتمندی است که می‌توانید به عنوان یک طراح از آن استفاده کنید.

درک این موضوع که انتخاب رنگ فراتر از ترجیحات شخصی است، می‌تواند به شما کمک کند تا نه تنها قابلیت استفاده یک محصول را بهبود ببخشید، بلکه حتی از نظر روانی هم بر کاربران خود تاثیر بگذارید. چرا که رنگ‌ها نقش اساسی هم در طراحی رابط کاربری و هم در طراحی تجربه کاربری دارند.

برای استفاده از قدرت رنگ، ابتدا باید با درک تئوری رنگ‌ (Color Theory)، چرخه رنگ، نحوه استفاده از رنگ‌های مکمل برای ایجاد یک طرح رنگ تاثیرگذار و اثرات روانی آن رنگ‌ها شروع کنید. با ما همراه باشید تا این موارد را با هم بررسی کنیم.

تئوری رنگ‌ چیست؟

رشته مطالعاتی که علم و هنر استفاده از رنگ را در بر می‌گیرد، تئوری رنگ نام دارد. این تئوری، توضیح می‌دهد که انسان‌ها چگونه رنگ‌ها را درک می‌کنند و در مورد جلوه‌های بصری، نحوه ترکیب، تطبیق یا تضاد رنگ‌ها با یکدیگر صحبت می‌کند. زمانی که طراحان، برای برقراری ارتباط با کاربران، از طرح‌های رنگی جذاب در رابط‌های بصری استفاده می‌کنند، در واقع دارند تئوری رنگ‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهند. برای آشنایی بیشتر با این تئوری، در ادامه چند مفهوم کلیدی مرتبط با تئوری رنگ را به طور مختصر آورده‌ایم:

چرخه رنگ

در قلب تئوری رنگ، چرخه رنگ قرار دارد که در اواخر قرن هفدهم توسط اسحاق نیوتن ایجاد شد. نیوتن که بیشتر به خاطر پیشرفت‌های فیزیکش شناخته می‌شود، طیف رنگی را به شکل دایره ترسیم کرد.

طبق این چرخه، رنگ‌ها بر روی یک دایره رنگی سازماندهی می‌شوند و در سه دسته‌بندی قرار می‌گیرند؛ رنگ‌های اصلی، رنگ‌های ثانویه و رنگ‌های ثالثیه یا سوم. چرخه رنگ سنتی بر پایه قرمز، زرد و آبی است و سایر رنگ‌ها از ترکیب این‌ها ایجاد می‌شوند.

هارمونی رنگ

تئوری‌های رنگ، ساختاری منطقی برای رنگ ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال، اگر مجموعه‌ای از میوه‌ها و سبزیجات داریم، می‌توانیم آن‌ها را بر اساس رنگ مرتب کنیم و روی دایره‌ای قرار دهیم که رنگ‌ها را نسبت به یکدیگر نشان می‌دهد. تئوری‌های زیادی برای هارمونی وجود دارد، مانند رنگ‌های مشابه، رنگ‌های مکمل و رنگ‌های سه گانه.

خواص رنگ

خواص رنگ شامل رنگ (رنگ واقعی)، اشباع (شدت رنگ) و روشنایی (روشنی یا تیرگی رنگ) است.

معنای رنگ

رنگ‌های مختلف می‌توانند احساسات یا معانی مختلفی را برانگیزند. به عنوان مثال، قرمز می‌تواند نشان دهنده اشتیاق یا خطر باشد؛ در حالی که آبی می‌تواند نشان دهنده آرامش یا غم باشد.

ناگفته نماند که تئوری رنگ‌ برای طراحان مهم است، زیرا به آن‌ها کمک می‌کند تا برند خود را بسازند و از طریق طرح‌های رنگی جذاب در رابط‌های بصری با کاربران ارتباط برقرار کنند. با درک اصول رنگ و علم پشت چگونگی درک رنگ‌های مختلف، طراحان خلاق می‌توانند طیف وسیعی از رنگ‌ها را برای ایجاد طرح‌های بصری جذاب با هم ترکیب، هماهنگ و مخلوط کنند.

پیشنهاد مطالعه: تفکر طراحی چیست؟

چرخه رنگ و اهمیت آن

در بخش قبل به طور کلی به چرخه رنگ پرداختیم، اما با توجه اهمیت این موضوع بهتر است کمی عمیق‌تر در مورد آن صحبت کنیم.

چرخه رنگ یک نمایش بصری از رنگ‌هاست که در آن رنگ‌ها بر اساس طول موج مرتب شده‌اند. چرخه‌های رنگی اجازه می‌دهد تا روابط بین رنگ‌ها به صورت هندسی نشان داده شوند و رابطه بین رنگ‌های اصلی، رنگ‌های ثانویه و رنگ‌های سوم را نشان می‌دهد.

همانطور که اشاره کردیم، در چرخه رنگ سنتی، RYB، رنگ‌های اصلی قرمز، زرد و آبی هستند. شما می‌توانید رنگ‌های ثانویه، نارنجی، سبز و بنفش را با ترکیب رنگ‌های اصلی ایجاد کنید. قرمز و زرد نارنجی را ایجاد می‌کنند. زرد و آبی سبز را می‌سازند. قرمز و آبی رنگ بنفش را پدید می‌آورند. احتمالا این‌ها را می‌دانستید!

سپس با  مخلوط کردن رنگ‌های ثانویه و رنگ‌های اصلی، رنگ‌های درجه سوم ایجاد می‌شوند. نسخه‌های مختلفی از چرخه رنگ وجود دارد، اما بیشتر آن‌ها از سه رنگ اصلی (قرمز، زرد و آبی) استفاده می‌کنند و نشان می‌دهند که رنگ‌ها چگونه باید با هم ترکیب شوند تا رنگ‌های دیگری ایجاد کنند. این نسخه‌ها معمولاً در مجموع حدود دوازده رنگ دارند که شامل رنگ های اصلی، ثانویه و میانی می‌شوند.

تئوری رنگ مدرن

طراحان دیجیتال ممکن است با مدل رنگی RGB یا همان قرمز، سبز و آبی، برای ترکیب نور، بیشتر آشنا باشند. سیاه، سرخابی، فیروزه‌ای و زرد یا همان CMYK هم چهار رنگ اصلی برای چاپ تصاویر هستند و به عنوان رنگ‌های کاهنده، هنگام ترکیب تیره‌تر می‌شوند.

تئوری رنگ‌ چه اهمیتی دارد؟

حال که مفهوم تئوری را عمیق‌تر بررسی کردیم، وقت آن رسیده است که به این بپردازیم که اصلا چرا دانستن و درک این تئوری مهم است؟ به طور کلی تئوری رنگ‌ به دلایل مختلفی اهمیت دارد که به چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها را در زیر آورده‌ایم:

ارتباط

رنگ ابزاری قدرتمند برای برقراری ارتباط با یکدیگر و بیان سبک‌های شخصی ماست. تئوری رنگ‌ اصل اساسی استفاده از رنگ در سبک، مد و طراحی است.

طراحی

تئوری رنگ مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌هایی است که طراحان برای برقراری ارتباط با کاربران از طریق طرح‌های رنگی جذاب در رابط‌های بصری استفاده می‌کنند. با درک اصول رنگ و علم پشت این که چگونه رنگ‌های مختلف را درک می‌کنیم، طراحان خلاق می‌توانند طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها را با هم مخلوط کنند، مطابقت دهند و ترکیب کنند تا طرح‌های بصری جذابی ایجاد کنند.

احساسات

رنگ‌ها می‌توانند به هر کسی اجازه دهند تا انواع مختلفی از احساسات را بسته به رنگ‌های خاصی که استفاده می‌کنند، ایجاد کنند. تئوری رنگ به ما این امکان را می‌دهد که بفهمیم چگونه از این رنگ‌ها برای ایجاد جلوه‌های مختلف و ایجاد احساسات مورد نظرمان استفاده کنیم.

برندسازی

تئوری رنگ اساس طراحی و برندسازی را تشکیل می‌دهد که شامل روانشناسی رنگ، خواص رنگ، اصول ترکیب رنگ و استراتژی‌های رایج انتخاب طرح‌های رنگی است. رنگ‌ها بر احساسات ما تاثیر زیادی دارند و حتی با نشان دادن سریع رنگ‌های مختلف، می‌توان بر حس و حال افراد اثر گذاشت.

نحوه انتخاب رنگ مناسب برای یک پروژه یا طراحی خاص

انتخاب طرح و رنگ مناسب برای یک پروژه یا طرح خاص می‌تواند یک کار چالش برانگیز باشد. برای همین در این بخش در مورد نکاتی صحبت خواهیم کرد که می‌توانند به شما کمک کنند تا طرح یا شِمای رنگی مناسبتان را انتخاب کنید.

از قانون ۶۰-۳۰-۱۰ پیروی کنید

این قانون پیشنهاد می‌کند که باید از سه رنگ در طراحی خود استفاده کنید که یک رنگ غالب، ۶۰ درصدِ فضا را پوشش می‌دهد، یک رنگ ثانویه ۳۰ درصد و یک رنگ تاکیدی ۱۰ درصد باقیمانده را می‌پوشاند.

از چرخه رنگ استفاده کنید

چرخه رنگ می‌تواند به شما کمک کند از تضاد رنگ‌ها جلوگیری کنید و تعادل و کنتراست را در طراحی خود ایجاد کنید.

زمینه را در نظر بگیرید

در مورد زمینه پروژه یا طراحی خود، مانند مخاطبان هدف، به هویت برند و پیامی که می‌خواهید منتقل کنید، فکر کنید.

آزمایش کنید و لذت ببرید

انتخاب یک طرح رنگ برای پروژه طراحی شما یک فرآیند سفت و سخت یا خسته کننده نیست. شما می‌توانید رنگ‌های مختلف را آزمایش کنید، از آن لذت ببرید و ببینید که چگونه بر طراحی شما تاثیر می‌گذارد.

از ابزارها و برنامه‌های آنلاین استفاده کنید

ابزارها و برنامه‌های آنلاین زیادی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند تا گزینه‌های خلاقانه‌ای را کشف کنید که محصول شما را از محصولات دیگر متمایز می‌کند.

پالت‌های سفارشی ایجاد کنید

می‌توانید با آزمایش رنگ‌ها و طرح‌های مختلف پالت‌های رنگی سفارشی ایجاد کنید که از الگوهای سنتی پیروی نمی‌کنند.

سخن پایانی

در نتیجه، تئوری رنگ یک جنبه حیاتی از طراحی است که دانستن آن برای طراحان اهمیت زیادی دارد. درک تئوری رنگ، طراحان را قادر می‌سازد تا با استفاده از قدرت رنگ، ترکیبات تاثیرگذاری ایجاد کنند. همچنین بینش‌هایی در مورد ترکیب رنگ، روانشناسی رنگ‌ها و هارمونی بصری ارائه می‌دهد. طراحان می‌توانند با استفاده از تداعی‌های احساسیِ رنگ‌های مختلف، ارزش‌های برند و پیام‌ها را به صورت استراتژیک منتقل کنند.

تئوری رنگ‌ همچنین طراحان را در دستیابی به تعادل و هماهنگی بصری با درک طرح‌ها و ترکیب‌های رنگی راهنمایی می‌کند. در نظر گرفتن دسترسی و تضاد رنگ، طراحی جامعی را تضمین می‌کند که برای همه کاربران پاسخگو باشد. با به کارگیری تئوری رنگ‌، طراحان تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد انتخاب و کاربرد رنگ می‌گیرند و در نتیجه طرح‌های به یاد ماندنی و موثری را رقم می‌زنند.

نکته آخر اینکه برای طراحان، چه مبتدیان و چه متخصصان با تجربه، ضروری است که آشنایی با تئوری رنگ‌ را در اولویت قرار دهند و به طور مداوم کاربردهای آن را در کار خود بررسی کنند. با انجام این کار، آن‌ها توانایی خود را برای ایجاد طرح‌های قانع کننده‌ای که تاثیری ماندگار بر جای می‌گذارند، افزایش می‌دهند.

نویسنده: حمیده علی زاده