بعد از آشنایی با مفهوم دواپس، دلیل نیاز شرکت‌ها و تیم‌ها به DevOps و نکات و اشتباهاتی که راجع به این مفهوم وجود دارد؛ این سوال به‌وجود می‌آید که چرا دواپس تا این حد اهمیت دارد. در این مقاله می‌خواهیم با جزئیات بیشتری مزایای دواپس را بررسی کنیم و از اهمیت ویژه آن برای کسب و کار بگوییم. با ما همراه باشید.
مهمترین مزایای دواپس چیست؟
اگر بخواهیم دواپس را به صورت خلاصه (و صد البته نه دقیق) تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم که دواپس زبان مشترک برای برقراری ارتباط بین تیم‌ها و افراد مختلف است. اما چرا دواپس تا این اندازه اهمیت دارد؟
هدف اصلی در هر کسب و کاری، رسیدن به اهداف و موفقیت‌های تجاری است. برای این کار باید فرایندها و مراحل مختلف درون سازمانی به درستی طی شوند تا نمود خارجی پیدا کنند. بدون تعامل سازنده درون سازمانی و درون تیمی، نه تنها کسب و کار شکست می‌خورد که حتی در صورت عدم شکست، آسیب زیادی به آن وارد می‌شود.
در این نقطه است که DevOps به عنوان زبانی مشترک مطرح می‌شود. پس اگر تا حالا از این فرهنگ و اصول استفاده نکرده‌اید، می‌خواهیم دلایلی را به شما بگوییم که باعث می‌شوند تا حتما به فکر پیاده‌سازی دواپس بیافتید. در ادامه مهمترین تاثیرات مثبت و مزایای دواپس را بررسی می‌کنیم.
یک همکاری موثر برای رفع چالش‌ها
همه تیم‌ها فارغ از نوع فعالیت، روزانه با چالش‌های مختلفی روبرو می‌شوند. وجود چالش بخش اجتناب‌ناپذیری از کار است، اما اگر این موارد به خوبی مدیریت نشوند، می‌توانند بر خروجی کسب و کار و فرایندهای داخل سازمان تاثیر بگذارند. به همین خاطر باید بدون توجه به اینکه چه کسی مسئول است، به دنبال حل مشکل باشیم.
ساده‌ترین و اولین اقدام برای حل مشکلات و چالش‌ها، همکاری است. یک همکاری سازنده با ارتباط موثر شکل می‌گیرد؛ ارتباط موثر بین اعضای تیم و تیم‌های مختلف باعث می‌شود تا راه حل‌های مختلفی شکل بگیرند و مشکل به راحتی و با سرعت بیشتری حل شود. همچنین این راهکارها به شما کمک می‌کنند تا در آینده از مشکلات مشابه هم پیشگیری کنید.
بهبود سرعت ارائه محصولات به بازار
هرچه سرعت خود را در ارائه محصول به بازار افزایش دهید، احتمال ماندگاری شما در یک بازار رقابتی که محصولات در آن عمر کمی دارند، بالاتر می‌رود. در واقع سرعت بالاتر در ارائه محصولات کاربردی با عملکرد صحیح، یک مزیت رقابتی بزرگ است.
با کمک DevOps شما می‌توانید مفهوم اولیه را با سرعت بیشتری نسبت به روش قدیمی به محصول تبدیل کنید. همچنین این فرایند به شما کمک می‌کند تا هرچه زودتر منابع را برای استفاده تیم‌ها و محصولات دیگر آزاد کنید و تمرکز خود را بر بهبود محصول و زیرساخت فعلی بگذارید. به این شکل می‌توانید همیشه یک قدم از رقبای خود جلو باشید و نرم‌افزاری را ارائه کنید که ویژگی‌های منحصر به فرد و به روز دارد.
یکپارچه‌سازی و تحویل مستمر (CI/CD)
ادغام یا یکپارچه‌سازی مستمر (CI) فرایندی است که در آن تیم توسعه‌دهندگان به طور پیوسته و مداوم فعالیت و کدهای خود را یکپارچه می‌کنند. در این روش ناهمخوانی‌های احتمالی در سورس کد در همان مراحل ابتدایی توسعه مشخص می‌شوند و با کمک بیلد و تست اتوماتیک، اشکالاتی که ممکن است با هر تغییر ایجاد شوند و نرم‌افزار را تحت تاثیر قرار دهند، برطرف می‌شوند.
در کنار ادغام مستمر، تعریف دیگری به عنوان تحویل مستمر (CD) نیز وجود دارد. تحویل مستمر به تیم‌های توسعه این امکان را می‌دهد تا نرم‌افزار را به روشی سریع و مطمئن برای تحویل و انتشار آماده کنند. این فرایند از تغییراتی که در سورس کنترل (Source Control) ایجاد می‌شود شروع شده و شامل بیلد، تست، پیکربندی و انتشار نرم‌افزار می‌شود.
هدف اصلی فرایندهای CI/CD، کمک به توسعه‌دهندگان در شناخت و رفع سریع مشکلات است. هرچه مشکلات سریع‌تر شناسایی شوند، رفع آن‌ها به زمان و هزینه کمتری نسبت به فرایند دیباگ در مراحل نهایی، نیاز دارد.
طبق تحقیقات مختلف مشخص شده است که سازمان‌هایی که از اصول و فرهنگ دواپس استفاده می‌کنند، ۳۰ برابر سرعت بالاتری در انتشار محصولات و ۲۰۰ برابر سرعت بالاتر در رفع مشکلات دارند. هرچه دواپس بیشتر با تار و پود شرکت آمیخته باشد، بهره‌وری و عملکرد شرکت در فرایند تولید و انتشار نرم‌افزار بالاتر است.
ابزارهای مختلفی برای پیاده‌سازی فرایندهای CI/CD در سازمان‌ها وجود دارد که از بین آن‌ها می‌توانیم به Jenkins، Team City و (Team Foundation Server (TFS اشاره کنیم. استفاده از ابزارها و روش‌های دواپس علاوه بر بهبود کسب و کار و محصولات، در بهبود کارایی و عملکرد کارکنان نیز تاثیر دارد و با حذف کارهای روتین و تکراری، زمان افراد را بهینه می‌کند و خلاقیت را افزایش می‌دهد.
ایجاد محیط‌های عملیاتی پایدارتر
در روش‌های سنتی، نگهداری از محیط عملیاتی مانند سرورها، سخت‌افزار و … برعهده تیم عملیات و افرادی با سمت شغلی مدیر سیستم (System Administrator) بود. اما در روش امروزی و با کمک مزایای دواپس، تیم‌ها ارتباط نزدیک‌تری دارند و نقش‌های تک بعدی کمرنگ‌تر شده‌اند.
امروز ما نقش‌هایی را تحت عنوان اعضای چندعملکردی (Cross-Functional) داریم که شامل توسعه‌دهندگان، مدیران پایگاه داده (DBAs)، تحلیلگران کسب و کار، تضمین‌کنندگان کیفیت و مهندسان DevOps می‌شوند و نسبت به روش قدیمی مزایای زیادی دارند.
با کمک DevOps تیم‌ها علاوه بر عملکرد، پایداری خود را هم بهبود می‌دهند. در دواپس هر یک از اعضا خود را در برابر اهداف کسب و کار مسئول می‌بیند و این موضوع در کنار انتشار و بهبودهای کوچک اما پیوسته و استفاده از ابزارهای پایش وضعیت مانند New-Relic و Boundary، باعث بهبود و پایداری محیط عملیات، زیرساخت‌ها و سورس کد می‌شود.
انتشار و بهبود پیوسته
یکی از شاخص‌های اصلی پایداری، انتشارهای متناوب و مکرر است. با استفاده از DevOps توسعه‌دهندگان می‌توانند خطاها و باگ‌ها را سریع‌تر شناسایی و رفع کنند. این موضوع باعث کاهش شاخص MTTR یا Mean Time To Recover می‌شود. این شاخص مدت زمان برگشت به وضعیت پایدار بعد از وقوع خطا یا اشکال را نشان می‌دهد و هرچه مقدار آن کمتر باشد، پایداری سیستم بیشتر است.
ابزارهای مانیتورینگ و پایش وضعیت
علاوه بر انتشار پیوسته و مستمر، نرم‌افزارهای مانیتورینگ مانند New Relic و Boundary هم با پایش مداوم نرم‌افزار و سرورها و ایجاد دسترسی به اطلاعات حیاتی نرم‌افزار و محیط عملیاتی برای مهندسان، نقش مهمی در شناسایی و رفع خطاها و در نتیجه حفظ پایداری دارند.
ترکیب این ابزارها و Best Practicesها در کنار اتوماسیون (Automation)، باعث می‌شود تا تیم‌های دواپس با سرعت بالا و چابکی، پایداری کل سیستم را بهبود و باگ‌ها و خطاهای بحرانی زیرساخت و عملیات را کاهش دهند.
رفع سریع‌تر و آسان‌تر باگ‌ها
همانطور که قبل‌تر به آن اشاره کردیم، DevOps به چابکی تیم‌ها نیز کمک می‌کند. این چابکی و سرعت، به تیم‌ها کمک می‌کند تا بتوانند قابلیت‌های جدید را به صورت ماژولار و در انتشارهای مداوم و کوچک به نرم‌افزار اضافه کنند. به دلیل هدفمند و ایزوله بودن استقرارها، شناسایی خطاها در هر استقرار آسان‌تر و رفع باگ‌ها هم سریع‌تر است. همچنین برای پیاده‌سازی و افزودن یک ماژول جدید، کافیست تیم آخرین ورژن سورس کد را بررسی کند و تغییرات لازم را اعمال کند.
رویکرد اجایل و DevOps، برای کسب و کار هم سودمند است؛ چرا که با رفع سریع‌تر خطاها رضایت مشتریان افزایش پیدا می‌کند، منابع شرکت آزاد می‌شوند و می‌توان از این منابع در سایر تیم‌ها، پروژه‌ها و محصولات شرکت استفاده کرد. به این ترتیب تعداد محصولات هم بیشتر می‌شود و تبدیل به یک مزیت رقابتی می‌شود.
تیم‌های دواپس با استفاده از سیستم‌های کنترل نسخه (Version Control)، ابزارهای استقرار خودکار (Deployment Automation Tools)، فرایند یکپارچه‌سازی و تحویل مستمر (CI/CD) و توسعه تست محور (Test Driven Design)، می‌توانند تغییرات را به صورت جزئی در بخش‌های کوچکتر و به صورت افزایشی (incremental) اعمال کنند.
مزیت پیاده‌سازی ماژولار
این پیاده‌سازی‌های ماژولار، به تیم‌های DevOps این امکان را می‌دهد تا مشکلات پیکربندی، کدهای اپلیکیشن و زیرساخت را سریع‌تر پیدا کنند؛ چرا که حتی بعد از اتمام کدنویسی، مسئولیت همچنان با تیم توسعه و عملیات و دواپس است.
همچنین چون تغییرات کوچک و تدریجی هستند، پیچیدگی کمتری دارند و سریع‌تر می‌توان برای رفع آن‌ها تصمیم‌گیری کرد؛ چرا که مسئولیت کشف و رفع خطاها با یک تیم مشخص است. طبق گزارشات شرکت‌های IT که عملکرد و بهره‌وری بالاتری دارند، ۱۶۸ بار بهتر و سریع‌تر می‌توانند خطاها را رفع کنند و وضعیت را بهبود دهند.
تجزیه سیلوهای کاری
معمولا در سازمان‌ها به دلایل امنیتی مختلف، اطلاعات در تیم‌ها به صورت جداگانه ذخیره می‌شوند و گردش متعادلی از داده و اطلاعات در سازمان وجود ندارد. این موضوع باعث می‌شود تا تیم‌ها به شکل جزیره‌ای عمل کنند و به اصطلاح سیلوی سازمانی ایجاد شود.
اما با استفاده از DevOps و وجود افراد با عملکرد متقابل در هر تیم، ارتباط موثر بین تیم‌ها شکل می‌گیرد و سیلوهای سنتی از بین می‌روند. این اتفاق باعث گردش صحیح اطلاعات و افزایش کارایی و بهبود عملکرد تیم‌ها می‌شود و در نتیجه کارایی کلی سازمان افزایش می‌یابد.
در این حالت یک فرد یا تیم مسئولیت مشکلات را ندارد و همه افراد در مقابل کسب و کار مسئول هستند؛ هر کدام به نحوی به دنبال یک هدف جزئی از هدف کلی می‌روند و چالش‌های توسعه و عملیات بهتر مدیریت خواهد شد. این رویکرد سرعت و تاثیر عملیات مختلف را بهبود می‌دهد و کیفیت و پایداری را نیز حفظ می‌کند.
صرفه‌جویی در هزینه‌ها و منابع
DevOps علاوه بر مدیریت بهتر عملکرد و ارتباطات، هزینه‌ها و منابع را هم به نسبت روش‌های قدیمی کاهش می‌دهد. در روش‌های سنتی، IT به عنوان یکی از مراکز اصلی ایجاد هزینه شناخته میشد؛ اما پس از دواپس، این هزینه‌ها کاهش پیدا کردند و ارزش واقعی IT مشخص شد.
با استفاده از رویکردهای مدیریت ناب و CI/CD، طول چرخه‌ها کوتاه‌تر و نتایج کمی و کیفی بهتر می‌شوند و در نتیجه هزینه‌ها نیز کاهش پیدا می‌کنند؛ DevOps حتی نیاز به منابع سخت‌افزاری و منابع انسانی را هم کاهش می‌دهد. با استفاده از معماری ماژولار، اجزا و منابع به خوبی دسته‌بندی می‌شوند و سازمان‌ها می‌توانند به راحتی از فضا و رایانش ابری برای انجام کارها استفاده کنند.
استفاده از رایانش ابری؛ کاهش منابع سخت‌افزاری
در سال‌های اخیر، رایانش ابری (Cloud Computing) رشد چشم‌گیری داشته است. سرویس‌های ابری با طراحی خوب، کاربری مناسب و استفاده از فرایندهای خودکار، تقریبا برای هر شغلی راهکاری ارائه می‌دهند. رایانش ابری مزایای زیادی دارد و باید بگوییم که تک تک این مزایا، به کاهش هزینه‌های شرکت‌ها کمک می‌کنند. ترکیب DevOps و رایانش ابری، می‌تواند تبدیل به یک برگ برنده برای کسب و کار شما شود.
چابکی یا اجایل بودن در دواپس اهمیت زیادی دارد، فناوری ابری نیز این چابکی را به تیم‌ها ارائه و سرعت و هماهنگی بین تیم‌ها را افزایش می‌دهد. با کمک این فناوری، حتی اگر در فرایند توسعه و عملیات نیاز به منابع جدید و بیشتر داشته باشید، با ثبت یک درخواست ساده در عرض چند دقیقه منابع جدید در اختیار شما قرار می‌گیرد.
البته رایانش ابری مزایای دیگری هم دارد. برای مثال در صورت وقوع مشکلاتی از سمت سرورها یا مشکلات در زیرساخت توسعه، این شرکت ارائه‌دهنده سرویس است که باید مشکلات را رفع کند. علاوه بر این، به‌روزرسانی‌های خودکار نرم‌افزار و زیرساخت هم به عهده ارائه‌دهنده سرویس ابری است؛ در نتیجه زمان و منابع مورد نیاز در قسمت‌های دیگر آزاد می‌شود.
مزایای دیگر رایانش ابری که به کاهش هزینه‌ها و منابع کمک می‌کنند، عبارتند از: حداقل شدن هزینه‌های شروع و عملیاتی پروژه، بهبود امنیت، افزایش مشارکت و بهبود دسترسی و کاربری داده‌ها (data availability and accessibility).
افزایش کارایی و پرفورمنس؛ از مزایای دواپس
در فاز سنتی IT، عدم وجود هماهنگی بین اعضای تیم و تیم‌های مختلف باعث تکرار دوباره کارهای انجام شده یا انتظار برای انجام یک کار میشد و در نتیجه زمان و منابع زیادی هدر می‌رفت. این هزینه‌های هدر رفته و منابع غیرقابل استفاده، معمولا باعث شکست و سرخوردگی می‌شدند.
اما امروز، با استفاده از محیط‌های عملیات پیشرفته و استاندارد و ابزارهای اتوماسیون، فرایند توسعه، استقرار و تحویل محصول تا حد زیادی قابل پیش‌بینی می‌شود. اتوماسیون به افراد کمک می‌کند تا به جای فرایندهای روتین، بیشتر وقت و انرژی خود را روی جنبه‌های جدید و خلاقیت صرف کنند و در نهایت این مزایای دواپس است که ارزش بیشتری برای کسب و کار ایجاد می‌کند.
در نظر بگیرید که شاید پیچیدگی نرم‌افزار بر فرایند توسعه تا تحویل تاثیر بگذارد؛ اما تا زمانی که معماری نرم‌افزار مبتنی بر تست و استقرار است، پیچیدگی فاکتور مهمی نخواهد بود و در نهایت کارایی بیشتر می‌شود.
طبق گزارش ۲۰۱۵ State of DevOps نکات کلیدی وجود دارد که نشان می‌دهد تیم‌هایی با رویکرد DevOps نسبت به رقبای خود، از کارایی بالایی برخوردار بودند.
- ۳۰ برابر استقرار کدهای نرم‌افزاری بیشتر
- ۲۰۰ برابر سرعت بیشتر در استقرار نرم‌افزار
- پایداری بیشتر سیستم
- ۶۰ درصد شکست کمتر
- ۱۶۸ برابر بهبود سریع‌تر در زمان وقوع مشکلات
افزایش خلاقیت و نوآوری
همانطور که از ابتدا به آن اشاره کردیم، وجود CI/CD (ادغام و استقرار مداوم)، اتوماسیون و استانداردهای جدید محیط‌های عملیاتی، باعث می‌شود تا اعضای تیم وقت و تمرکز بیشتری برای خلاقیت و بهبود محصول داشته باشند.
زمان، انرژی و منابعی که صرف خلاقیت و نوآوری می‌شود، در نهایت باعث توسعه و انتشار نرم‌افزارهای جدید، بهبود یافته و مطابق با نیاز کاربر می‌شود که کاملا در مسیر اهداف بیزینس قرار دارد. DevOps باعث ایجاد درک عمیق‌تری از فرایندها و افزایش و پرورش خلاقیت تیم‌ها می‌شود.
افزایش رضایت شغلی
تجربه نشان داده است که کار کردن در یک محیط پویا، مشارکتی و چندمهارتی (Cross-Functional) تاثیر زیادی روی رضایت شغلی دارد. اینکه افراد با جوانب مختلف محصول درگیر باشند، باعث می‌شود تا توانایی آن‌ها در تشخیص مشکلات مختلف و پیاده‌سازی تغییرات و اصلاحات لازم افزایش پیدا کند و تبدیل به سرمایه‌ای برای خود فرد و شرکت شود.
اما در نهایت، طبق گزارش سال ۲۰۱۴ Sate of DevOps، مفهوم رضایت شغلی اولین عامل برای پیش‌بینی عملکرد یک سازمان است. این به این معنی است که هرچه افراد از شغل و موقعیت خود رضایت داشته باشند، نقش خود را بهتر انجام می‌دهند و کارایی شرکت بیشتر می‌شود. DevOps یکی از روش‌های موفق در افزایش رضایت شغلی بین اعضای تیم‌ها است.
کاهش تعداد شکست‌ها
DevOps در واقع یک فرهنگ و اصول است که می‌تواند تاثیر چشم‌گیری در بهبود عملکرد داشته باشد. طبق گزارش ۲۰۱۴ State of DevOps، سازمان‌هایی با عملکرد بهتر و وجود دواپس، ۵۰ درصد شکست کمتری را تجربه می‌کنند. البته اینجا پایان ماجرا نیست؛ چرا که در گزارش سال ۲۰۱۵ این مقدار به ۶۰ درصد شکست کمتر افزایش پیدا کرده بود.
در واقع وقتی می‌گوییم شکست کمتر، یعنی مدت زمان عملکرد صحیح سیستم بیشتر و منابع مورد نیاز برای حل مشکلات کمتر باشد. این شرایط به ما کمک می‌کند تا بیشتر از حل مشکلات، بر روی بهبودها و ویژگی‌های جدید تمرکز کنیم و منابع بیشتری در اختیار داشته باشیم که خود به معنی شکست کمتر در پروژه است.
جمع‌بندی مزایای دواپس
امیدوارم در این مقاله توانسته باشیم مزایای دواپس را به خوبی تعریف کنیم. فرهنگ فناوری اطلاعات مدام در حال تغییر است و روش‌های سنتی مدیریت و انتشار محصولات، اغلب ناکارآمد و هزینه‌بر هستند. کلمه DevOps، واژه نسبتا جدیدی است ولی در حال متحول کردن صنعت فناوری اطلاعات و ماندگار شدن است.
افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و تولید نرم‌افزار بهتری که شکست‌های (Failure) کمتری داشته باشد، مواردی هستند که تمام فعالان حوزه IT باید در راستای دستیابی به آن‌ها تلاش کنند. با استفاده از یک رویکرد دواپس این موارد بیشتر قابل دستیابی هستند.
نویسنده: امید شریعتی
یک مهندس نرم‌افزار باتجربه که تجربه‌های عملی خود را در بلاگ آسا به اشتراک می‌گذارد.
