موکاپ (Mockup) چیست؟ مزایای استفاده از MockUp در طراحی

موکاپ بیشتر در ابتدای فرایند طراحی و قبل از توسعه نهایی محصول ایجاد می‌شوند. این مفهوم به طراحان اجازه می‌دهند گزینه‌های طراحی مختلف را بررسی کرده و قابلیت استفاده از یک طرح را پیش از نهایی شدن آن آزمایش کنند. طراحان UI/UX استفاده زیادی از آن می‌کنند. در این مقاله، ما به بررسی انواع ماک‌آپ‌ها، اهمیت و نحوه ایجاد آن‌ها می‌پردازیم.

ماک‌آپ یا موک آپ چیست؟

ماک‌آپ (Mockup) یا موکاپ، طرحی استاتیک یا یک رندر هنری از محصول یا طرح است که شکل محصول نهایی را نمایش می‌دهد. به طور معمول، موکاپ شامل عناصری مانند تایپوگرافی، طرح رنگی و طرح‌بندی است. این طرح به UI/UX دیزاینرها و طراحان محصول (چه دیجیتال و چه فیزیکی)، کمک می‌کند تا دید بهتری از محصول را قبل از توسعه نهایی و ارائه به بازار پیدا کنند و ایرادات طراحی آن را رفع کنند.

ماکاپ یک بخش ضروری از فرایند طراحی و توسعه محصول است و به همین خاطر طراحان توجه خاصی به آن دارند. آن‌ها می‌توانند با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند کاغذ و مداد، نرم افزارهای دیجیتال و برنامه‌های مدل‌سازی سه‌بعدی ساخته شوند.

چه کسانی بیش‌تر از Mockup استفاده می‌کنند؟

به طور کلی طراحان، توسعه‌دهندگان و مدیران محصولی که در فرایند طراحی و توسعه محصولات دیجیتالی مانند وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌های تلفن همراه و نرم‌افزارها مشارکت دارند، بیش‌ترین استفاده را از موکاپ‌ها می‌کنند. همچنین، ذینفعان و مشتریان نیز می‌توانند از موکاپ‌ها برای تصویرسازی و درک محصول نهایی قبل از توسعه استفاده کنند.

نقش موکاپ در توسعه و مدیریت محصول

دلایل زیادی برای استفاده طراحان از موکاپ مطرح می‌شود و طبق تجربه استفاده از موکاپ برای طراحان ضروری است و با توجه به کارکرد آن به طراحی بهتر و کاربردی‌تر محصول نهایی کمک زیادی می کند. در ادامه بعضی از این دلایل را با هم بررسی می‌کنیم:

۱- تصویرسازی محصول نهایی

ماکاپ به طراحان این امکان را می‌دهد که قبل از توسعه محصول، شکل نهایی آن را ببینند. این نمایش بصری به تیم کمک می‌کند تا هر گونه مشکل طراحی را شناسایی و تغییرات مورد نیاز را قبل از توسعه محصول  اعمال کنند.

۲- تست کاربردپذیری

از ماکاپ می‌توان برای انجام تست کاربردپذیری ( Testing usability) محصول قبل از توسعه آن استفاده کرد. با استفاده از موکاپ و اجرای این تست طراحان می‌توانندنحوه تعامل کاربران با طرح را بررسی و تغییرات لازم را برای بهبود تجربه کاربری اعمال کنند.

۳- گرفتن بازخورد

ماکاپ یک روش مؤثر برای گرفتن بازخورد از ذینفعان است که شامل مشتریان، کاربران و سرمایه‌گذاران می شوند. با ارائه یک نمای واقع‌گرایانه از محصول نهایی، طراحان می‌توانند بازخورد ارزشمندی را از افرادی کلیدی پروژه بگیرند که در نهایت به بهبود محصول می‌شود.

۴- صرفه‌جویی در زمان و هزینه

ساختن ماکاپ به طور قابل توجهی سریع‌تر و ارزان‌تر از توسعه یک محصول بدون شناخت کافی است. با شناسایی و رفع مشکلات طراحی در مراحل اولیه، تیم‌ها می‌توانند در فاز توسعه زمان و پول بیشتری صرفه‌جویی کنند.

۵- همکاری مؤثر

ماکاپ می‌تواند به همکاری مؤثر بین طراحان، توسعه‌دهندگان و سهامداران کمک کند. با ارائه یک نمای واضح از طرح، همه افرادی که در پروژه شرکت دارند می‌توانند درک بهتری از محصول نهایی پیدا کنند و در راستای توسعه محصول همکاری بهتر و موثرتری داشته باشند.

انواع موکاپ در طراحی محصول

موکاپ‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند؛ از مدل‌های ساده گرفته تا طرح‌هایی با ریزترین جزئیات. اما انتخاب موکاپ مناسب بستگی به کاربرد و نیاز طراح دارد. در این بخش چند نمونه از موکاپ‌های پرکاربرد را معرفی می‌کنیم.

موکاپ Lo-fi

موکاپ‌های Low Fidelity یا با وفاداری پایین، طرح‌هایی با جزئیات کم و ساده هستند که تمرکز اصلی آن‌ها، نمایش کلیات محصول و بخش‌های آن است. فارغ از اینکه محصول نهایی دیجیتال باشد یا فیزیکی، این موکاپ‌ها می‌توانند به صورت دستی یا با استفاده از نرم‌افزارهای طراحی ایجاد شوند.

موکاپ Hi-fi

برخلاف موکاپ‌های Lo-Fi، موکاپ‌های High Fidelity توجه زیادی به جزئیات محصول نهایی دارند و سعی می‌کنند تا حد ممکن به آن وفادار باشند. بیشتر جزئیات و عملکردهای محصول نهایی در این موکاپ‌ها هم وجود دارد و به همین خاطر دید بهتری از محصول به طراحان می‌دهند. از آن‌جایی که وفاداری این ماکاپ‌ها زیاد است، معمولا برای محصولات دیجیتال از موکاپ دیجیتال و برای محصولات فیزیکی از موکاپ فیزیکی استفاده می‌شود.

موکاپ UI-محور

ماکاپ‌های UI-based برای نمایش و ارزیابی محصولات دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرند. این محصولات شامل وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل، اپلیکیشن ساعت‌ها و اکسسوری‌های هوشمند و … می‌شود.

موکاپ طراحی

این نوع از موکاپ روی جنبه‌های بصری و زیبایی شناختی محصول مانند رنگ، فوت، تایپوگرافی و … متمرکز است. این مدل‌ها به انتقال حس و شکل کلی محصول به طراحان کمک می‌کنند.

موکاپ فیزیکی

ماکاپ‌های فیزیکی بیشتر در صنایع و تولیدی‌ها که با محصولات ملموس فیزیکی سروکار دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مدل‌ها معمولا مدلی سه‌بعدی از محصول نهایی هستند که به ارزیابی ابعاد مختلف آن کمک می‌کنند.

چطور یک ماک‌آپ بسازیم؟

با توجه به دامنه یا اسکوپ پروژه و ابزارهای استفاده شده، ساختن ماکاپ ممکن است فرآیند ساده یا پیچیده‌ای باشد، در ادامه مراحل کلی را که باید در هنگام ساختن یک ماکاپ در نظر بگیرید را بررسی می‌کنیم:

۱- تعریف دامنه پروژه

قبل از درست کردن ماکاپ خیلی مهم است که دامنه پروژه را تعریف کنید. این کار شامل تعریف هدف محصول، مخاطبین هدف و هر نیاز طراحی خاصی است که برای پروژه باید در نظر گرفت.این کار به هدایت فرایند طراحی کمک می‌کند و از برآورده شدن نیازهای پروژه هم مطمئن می شوید.

۲- جمع آوری اطلاعات

قبل از شروع به طراحی، بهتر است منابع اطلاعات کافی داشته باشید و درباره پروژه و طرح تحقیق کنید. این می‌تواند شامل بازدید از سایت‌های مشابه، مشاهده طرح‌های مرتبط و مطالعه نیازمندی‌های مشتریان و مخاطبان هدف باشد.

۳- انتخاب ابزار مناسب

برای ایجاد ماکاپ ابزارهای زیادی وجود مثل کاغذ و مداد، نرم‌افزارهای دیجیتال و برنامه‌های مدل‌سازی ۳D وجود دارند.  ابزاری را که بهترین شکل نیازهای شما را برطرف می‌کند و با سطح تخصص هماهنگی دارد، انتخاب کنید.

۴- اتود زدن ایده‌ها

در ابتدا برای اید‌ه‌های خام خود، اتود بزنید. این کار می‌تواند روی کاغذ یا با کمک ابزارهای دیجیتال انجام شود. سپس ایده‌ اولیه خود را گسترش دهید و با زدن طرح‌های مختلف کم کم به طرح ایده‌ال خود نزدیک شوید. در این مسیر روی ترتیب فرایندها، محتوا و عملکرد طراحی تمرکز کنید.

۵- درست کردن وایرفریم

پس از این که یک ایده خام خود از طراحی را آماده کردید، یک وایرفریم درست کنید. وایرفریم نسخه ساده و اولیه از طرح اصلی است که چگونه ترتیب فرایندها و عملکرد پایه طرح را مشخص می کند.

۶- افزودن جزئیات و المان های طراحی

پس از اتمام طراحی وایرفریم، جزئیات بیشتر و المان‌های طراحی مختلف را به موکاپ اضافه کنید. این کار شامل اضافه رنگ، تایپوگرافی، تصاویر و سایر عناصر بصری است.

۷- تست و بهبود

پس از تکمیل موکاپ، آن را برای نمایش و تست محصول کنید و از کاربران و سایر ذینفعان بازخورد بگیرید. از این بازخوردها برای بهبود طراحی و ایجاد نسخه نهایی موکاپ استفاده کنید.

ابزارهای طراحی ماکاپ (MockUp)

نمی توان از عنوان «بهترین» برای ابزارهای طراحی موکاپ استفاده کرد. چون این انتخاب بستگی به عوامل مختلفی مثل ترجیح شخصی، دامنه پروژه و سطح تخصص شما دارد. بهترین ابزار آن است که نیازهای شما را برآورده می‌کند و به شما اجازه می‌دهد تا موکاپ‌های کارآمد و با کیفیتی آماده کنید.

با این حال در زیر تعدادی از محبوب‌ترین ابزارهای ایجاد ماکاپ آورده شده است:

۱- فیگما (Figma)

فیگما یک ابزار طراحی مبتنی بر وب است که برای طراحی رابط کاربری، اپلیکیشن‌های تلفن همراه، وب سایت‌ها و … استفاده می‌شود. این ابزار به کاربران امکان همکاری همزمان را می‌دهد و به همین دلیل انتخاب مناسبی برای تیم‌های دورکار است. ابزار فیگما امکانات طراحی و پروتوتایپینگ گسترده‌ای را ارائه می‌دهد. این ابزار به دلیل رابط کاربری کاربرپسندانه و سادگی در استفاده، جزء انتخاب‌های اول برای طراحان است. Figma هم نسخه رایگان و هم نسخه پولی دارد. نسخه رایگان آن امکانات بسیار خوبی دارد و خیلی کاربردی است. نسخه پولی آن نیز از ۱۲ دلار به صورت ماهانه شروع می‌شود.

۲- اسکچ (Sketch)

اسکچ یک ابزار طراحی دیجیتال برای سیستم عامل macOS است که به طور خاص برای طراحی رابط کاربری، اپلیکیشن‌های موبایل و وب سایت‌ها ایجاد شده است. اسکچ امکانات مختلفی مثل ابزارهای ویرایش وکتور و نمادها و به اشتراک‌گذاری استایل‌های مختلف را دارد.  همچنین امکان استفاده از پلاگین و کتابخانه‌های مختلف را هم فراهم می‌کند. اسکچ با رابط کاربری بسیار خوبش شناخته می‌شود که آن را تبدیل به یک گزینه خوب برای طراحان کرده است. استفاده از اسکچ برای یک ماه رایگان است، اما بعد از آن برای استفاده نیاز به خرید اشتراک دارید و هزینه آن از ۹ دلار در ماه شروع می‌شود.

۳- ادوبی ایکس دی (Adobe XD)

ادوبی ایکس دی، یک نرم‌افزار طراحی تجربه کاربری است که توسط شرکت ادوبی منتشر شده است. از این نرم‌افزار برای طراحی رابط‌های کاربری در اپلیکیشن‌های موبایل و وب استفاده می‌شود. Adobe XD دی امکانات متنوعی مانند ابزارهای طراحی وکتور، طراحی ریسپانسیو، مدیریت لایه‌ها و نمادها و  .. را ارائه می‌کند.

همچنین، این نرم‌افزار امکانی را برای اشتراک‌گذاری طرح با دیگران و کامنت گذاشتن آن‌ها در نظر گرفته است که باعث همکاری راحت‌تر بین اعضای تیم می‌شود. ادوبی ایکس دی در پلتفرم‌های ویندوز و مک قابل استفاده است و می‌تواند با سایر محصولات ادوبی مانند فتوشاپ و ایلوستریتور هم سازگار شود.

۴- InVision Studio

InVision Studio یک پلتفرم طراحی محصول دیجیتال است که برای ایجاد رابط‌های کاربری، اپلیکیشن‌های تلفن همراه و وب سایت‌ها استفاده می‌شود. این ابزار به طراحان امکاناتی مانند طراحی ماکاپ و پروتوتایپ و همکاری در طراحی را فراهم می‌کند. InVision Studio ابزارهایی را برای طراحی وکتور، انیمیشن، کار همزمان چند نفر روی یک پروژه و یک کتابخانه داخلی از منابع طراحی ارائه می‌دهد. این نرم‌افزار به عنوان یک گزینه محبوب برای تیم‌هایی که بر روی طرح‌های پیچیده کار می‌کنند، شناخته می‌شود. InVision Studio برای پلتفرم‌های ویندوز و مک در دسترس است. امکان استفاده از این نرم‌افزار هم به صورت رایگان و هم با پرداخت هزینه وجود دارد و طرح‌های مختلفی برای استفاده از آن در نظر گرفته شده است.

چگونه موکاپ مناسب را انتخاب کنیم؟

انتخاب ماکاپ مناسب برای یک پروژه، نیاز به بررسی ابعاد مختلفی از پروژه و محصول دارد. به طور کلی، بهتر است در زمان انتخاب موکاپ به نکات زیر توجه کنید:

• اهداف، مخاطب هدف و محدوده کلی پروژه را بشناسید.
• ویژگی‌های کلیدی و عملکردهای اصلی محصول را مشخص کنید.
• ‌ذی‌نفعان و نیازمندی‌های پروژه را مشخص کنید.
• پیچیدگی‌ها و جزئیات محصول را به دقت بررسی و پیش‌بینی کنید.
• به محدودیت‌های زمان و منابع توجه کنید.
• از همکاری و هم‌فکری غافل نشوید.

جمع‌بندی

در این مقاله تلاش کردیم تا با تعریف موکاپ آشنا شویم. ماک آپ (MockUp) یک رندر با کیفیت از محصول است که شکل و کلیات محصول نهایی را نمایش می‌دهد. این کار بخش مهمی از فرایند تفکر طراحی است چون به سؤالات بصری مهم پاسخ می‌دهد و به طراحان اجازه می‌دهد که فرایند ساخت پروتوتایپ را آغاز کنند. موکاپ‌ها برای گرفتن بازخورد از ذی‌نفعان و ارائه پیشنهادهای طراحی خیلی کاربردی هستند. آن‌ها بیش‌تر در طراحی اپلیکیشن‌های موبایل و وب‌سایت استفاده می‌شوند و به تیم در هر مرحله‌ای از فرایند طراحی کمک می‌کنند.

سوالات متداول

موکاپ چیست؟

ماکاپ یا موکاپ (Mockup) یک رندر با کیفیت از طراحی یک محصول است که نشان می‌دهد محصول نهایی، چگونه خواهد بود.

موکاپ چه کاربردی در طراحی دارد؟

یک موکاپ مناسب به طراح کمک می‌کند تا با مجسم کردن محصول نهایی در زمان و انرژی خود صرفه‌جویی کند، محصول را قبل از انتشار تست و از کاربران آن بازخورد بگیرد و در فرایند طراحی با ذی‌نفعان در ارتباط باشد.

انواع موکاپ کدامند؟

از کاربردی‌ترین انواع موکاپ می‌توانیم به موکاپ طراحی، موکاپ فیزیکی، موکاپ Lo-fi و موکاپ Hi-fi اشاره کنیم.