بررسی زبان برنامه‌نویسی PHP؛ مزایا، معایب و بازار کار

امروز وقتی توسعه‌دهندگان به ساخت برنامه‌های وب فکر می‌کنند، جدیدترین و برجسته‌ترین چارچوب‌های موجود در بازار مانند React و Angular را انتخاب می‌کنند. این چارچوب‌ها به آن‌ها اجازه می‌دهند برنامه‌های پویایی توسعه دهند که روی پلتفرم‌های متعددی مانند دسکتاپ، موبایل، تبلت و … اجرا می‌شوند. با این حال اگر به چند سال قبل برگردیم، به دلیل کاستی‌های امنیتی و انعطاف‌پذیری که داشتیم، شاهد محبوبیت زیاد زبان برنامه‌نویسی PHP در میان توسعه‌دهندگان بودیم که به تدریج به نفع فناوری‌های جدیدتر مانند Rust، Python و JavaScript تقریبا از بین رفت. نظرسنجی Stack Overflow در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که پایتون پرکاربردترین زبان در سال ۲۰۲۰ بوده است. با این حال، پس از چند به‌روز‌رسانی و ارتقاء نسخه، در حال حاضر بیش از ۲۴۴ میلیون وب‌سایت در حال اجرای زبان PHP هستند که نزدیک به ۷۸ درصد از اینترنت را پوشش می‌دهد.

تاریخچه زبان برنامه‌نویسی PHP

توسعه PHP در سال ۱۹۹۴ زمانی که Rasmus Lerdorf چندین برنامه Common Gateway Interface (CGI) را به زبان C نوشت و از آن‌ها برای راه‌اندازی و نگه‌داری صفحه اصلی خود استفاده کرد، شروع شد. در ادامه او CGIها را برای کار با فرم‌های وب و برقراری ارتباط با پایگاه‌های داده بسط داد و آن را PHP/FI (مترجم صفحه/فرم‌های داخلی فردی) نامید.

زبان برنامه‌نویسی Hack

در سال ۲۰۱۴ مهندسان نرم‌افزار فیس‌بوک زبانی به نام هک (Hack) ساختند که با PHP مرتبط بود. آن‌ها این زبان را با ابزار دیگری به نام HHVM که با PHP هم کار می‌کند، در کنار هم قرار دادند. هک یک چرخه توسعه مشابه PHP را دنبال می‌کند، اما قابلیت‌های بیشتری را نسبت به آن دارد. گفتنی است، در نهایت فیس‌بوک کد PHP خود را به Hack منتقل کرد.

این ترکیب جدید PHP به توسعه‌دهندگان پلتفرمی می‌دهد که آن‌ها می‌توانند وب‌سایتی با پیچیدگی بسیار زیاد بسازند. زبان هک، باعث می‌شود تا وظایف با سرعت بیشتر و نقص‌های کمتر انجام شوند و در عین حال روح نوآوری را حفظ کند و همین مساله PHP را مورد توجه جامعه توسعه‌دهندگان قرار داده است.

چرا زبان برنامه‌نویسی PHP محبوب است؟

PHP یک زبان برنامه نویسی محبوب سمت سرور است که برای توسعه وب استفاده می‌شود. همانطور که گفتیم این زبان از اواسط دهه ۹۰ وجود داشته است و اکنون به یک زبان قدرتمند تبدیل شده که صنعت توسعه وب را متحول کرده است. PHP توسط برخی از بزرگ‌ترین نام‌ها در صنعت فناوری از جمله فیس‌بوک، یاهو و وردپرس استفاده می‌شود. در ادامه دلایل محبوبیت PHP را با جزئیات بیشتر بررسی می‌کنیم.

مزایای استفاده از زبان PHP

با توجه به محبوبیت PHP، باید دلیلی وجود داشته باشد که چرا توسعه‌دهندگان آن را به عنوان زبان برنامه‌نویسی خود به زبان‌های دیگر ترجیح می‌دهند. برخی از مزایای اصلی PHP عبارتند از:

زبان برنامه‌‌نویسی رایگان و منبع باز

PHP یک زبان منبع-باز است؛ به این معنی که استفاده و توزیع آن رایگان است. هر کسی می‌تواند بدون پرداخت یک ریال، یک وب‌سایت با PHP توسعه دهد و این امکان، دسترسی افراد به آن را به میزان قابل توجهی راحت‌تر و بهتر کرده است. علاوه بر این، استفاده از بسیاری از فریمورک‌های محبوب مانند لاراول (Laravel) و سیمفونی (Symfony) که بر پایه PHP ساخته شده‌اند هم رایگان است.

یادگیری آسان

حجم مستندات مربوط به PHP باورنکردنی است و مرجع گسترده‌ای برای یادگیری زبان و نحو (سینتکس) آن ارائه می‌دهد. با یک جستجوی ساده در وب می‌توانید به هزاران وبلاگ، آموزش، کتاب الکترونیکی و دوره‌های آنلاین مرتبط با PHP دسترسی داشته باشید. بیشتر این اطلاعات در دسترس عموم است و باعث می‌شود PHP برای کسانی که تازه‌وارد دنیای توسعه نرم‌افزار شده‌اند، یک انتخاب آسان باشد.

امنیت

مانند هر پلتفرم دیگری، توسعه‌دهندگان برنامه‌های خود را با یک ذهنیت امنیت‌محور ایجاد می‌کنند و در تلاشند تا از بهترین روش‌های موجود استفاده کنند؛ مثلا مطمئن می‌شوند که در برابر SQL Injection یا حملات اسکریپت متقابل آسیب‌پذیر نباشند.

برای از بین بردن آسیب‌پذیری‌ها باید وصله امنیتی (Security Patching) انجام شود. PHP مانند هر زبان دیگری ایمن است و به طور مداوم از نظر آسیب‌پذیری‌ها ارزیابی و مشکلات امنیتی آن به سرعت رفع می‌شوند.

عملکرد و ثبات

زبان برنامه‌نویسی PHP، در ۲۶ سال گذشته نقشی اساسی در چشم‌انداز توسعه ایفا کرده است و پایه و اساس پلتفرم‌های بزرگی مانند ویکی‌پدیا و فیس‌بوک است. این حضور پایدار، قابلیت اطمینان و تطبیق‌پذیری PHP را در ایجاد برخی از تاثیرگذارترین پلتفرم‌های اینترنت برجسته می‌کند.

به طور خلاصه با گذشت زمان، PHP به طور مداوم پایداری و عملکرد خود را بهبود بخشیده است؛ به‌ویژه با نحوه مدیریت محتوا و میزان مقیاس‌پذیری که دارد، عملکرد و ثبات خود را اثبات کرده است.

پشتیبانی از سایر چارچوب‌ها

تطبیق‌پذیری PHP ناشی از قابلیت مهم این زبان در ادغام با سایر زبان‌های برنامه‌نویسی است. توسعه‌دهندگان می‌توانند افزونه‌های PHP را با استفاده از زبان C بنویسید، که به افزودن عملکردهای بیشتر به برنامه‌های PHP کمک می‌کند.

همچنین، PHP شامل کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌های بسیاری است که قابلیت‌های آن را حتی بیشتر می‌کند. به طور خلاصه، پرکاربردترین فریم‌ورک‌های این روزها Laravel، Symfony، Laminas و Yii هستند.

زبان PHP برای توسعه وب

PHP را می‌توان به راحتی در HTML تعبیه (Embed) کرد؛ بنابراین اگر قصد دارید یک برنامه وب توسعه دهید، این زبان یک انتخاب عالی است. از طرف دیگر از آنجایی که PHP یک زبان سازگار است، می‌توانید از آن برای اهداف و انواع نرم‌افزارهای دیگر هم استفاده کنید. در اغلب موارد، اسکریپت PHP با کد HTML صفحه وب تداخلی ندارد، بلکه داخل مرزهای تعریف شده توسط تگ‌ها باقی می‌ماند و کدهای HTML را تکمیل می‌کند.

توسعه آسان با PHP

توسعه وب‌سایت با PHP در مقایسه با سایر زبان‌های برنامه‌نویسی وقت کمتری نیاز دارد.
همچنین با زبان برنامه‌نویسی PHP می‌توانید حتی نرم‌افزارهای پیچیده را به سرعت اجرا کنید. ناگفته نماند که صرفه‌جویی در زمان که با توسعه PHP به دست می‌آید، منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه توسعه یک وب‌سایت هم می‌شود.

موقعیت‌های شغلی مناسب توسعه‌دهنده‌های PHP

به طور کلی یک توسعه‌دهنده PHP مسئول ایجاد و اجرای مجموعه‌ای از محصولات مبتنی بر وب با استفاده از PHP، MySQL، جاوا اسکریپت و Ajax است. کار یک توسعه‌دهنده این است که مولفه‌های فریم ورک‌های بک‌اند و رابط‌ها را ایجاد کند و به توسعه‌دهندگان فرانت‌اند کمک کند از هماهنگی کارشان با برنامه مطمئن شوند. همچنین، توسعه‌دهندگان PHP پلاگین‌هایی را برای فریم‌ورک های معروف PHP ایجاد و ادغام می‌کنند. مراحل کار یک توسعه‌دهنده PHP را در ادامه مشاهده می‌کنید.

۱- تحلیل و توسعه

یک توسعه‌دهنده PHP باید یک وب‌سایت را به طور دقیق بررسی کند و الزامات صفحه وب را یادداشت کند. این کار همچنین یک جلسه طوفان فکری با تیم، برای ارائه ایده‌هایی برای یک سایت/صفحه جدید یا اصلاح کامل یک سایت موجود را شامل می‌شود.

سپس توسعه‌دهنده قبل از شناسایی بهترین راه‌ها برای ادامه مسیر، باید هر ایده را امکان‌سنجی کند. همچنین، توسعه‌دهندگان باید جزئیاتی در مورد ویژگی‌ها و قابلیت‌های سایت ارائه دهند. این به شما کمک می‌کند تا از دانش فنی خود برای ایجاد سایت/صفحه بر اساس طرح نهایی استفاده کنید. در نقش توسعه‌دهنده PHP، شما باید پویا باشید و تمام فوکال پوینت‌ها (focal points) را به اسکریپت PHP اضافه کنید.

۲- تست

توسعه‌دهندگان PHP، صفحه سایت را برای خطاهای احتمالی آزمایش می‌کنند و از مشتری بازخورد می‌گیرند. هنگامی که خطاها را پیدا کردند، آن‌ها را رفع می‌کنند و کار سایت/صفحه را تمام می‌کنند. پس از دریافت تایید مشتری، آن‌ها صفحه وب را پیاده‌سازی می‌کنند یا سایت را به صورت آنلاین در دسترس قرار می‌دهند.

۳- نگهداری

کار یک توسعه‌دهنده PHP پس از فعال شدن وب‌سایت هم تمام نمی‌شود. آن‌ها باید به طور مداوم آن را به‌روز کنند و هر از چند گاهی عملکردها را تغییر دهند تا دید و تجربه کاربر پیشرفت کند.

آیا PHP زبان برنامه‌نویسی مناسبی برای یادگیری است؟

اگر قصد یادگیری PHP را دارید، با قبل از هر چیز به این سؤال جواب دهید: «چرا و با چه هدفی به دنبال یادگیری PHP هستید؟»

اگر می‌خواهید کسب و کار خود را بر اساس پلاگین‌ها/تم‌های CMS بنا کنید، بله، PHP زبان مناسب شماست.

اما اگر می‌خواهید برنامه‌های وب توسعه‌ دهید، هوشمندانه‌ترین کار یادگیری جاوااسکریپت و استفاده از فریم‌ورک‌هایی مانند Next JS است که Node JS و React را پیاده‌سازی می‌کند و راه‌حلی جامع برای ایجاد برنامه‌های مستقل و یکپارچه‌ ارائه می‌دهد.

اگر به یادگیری ماشین علاقه دارید، سراغ پایتون بروید. همچنین اگر می‌خواهید وب‌سایت یا وب‌اپلیکیشن بسازید، می توانید از جنگو که یک چارچوب وب برای پایتون است، استفاده کنید.

همانطور که می‌بینید، انتخاب زبان برنامه‌نویسی مناسب بیشتر از هر چیزی به هدفی که دارید، بستگی دارد. همچنین توصیه می‌کنیم، قبل از انتخاب زبان برنامه‌نویسی مناسب برای یادگیری بازار کار آن زبان و همچنین جامعه توسعه‌دهنده‌های آن را بررسی کنید.

در ادامه درباره شرایط بازار کار PHP در جهان و ایران صحبت می‌کنیم.

بازار کار PHP در جهان و ایران

به طور کلی اگر نگاهی به زبان‌های برنامه‌نویسی بیاندازیم، می‌بینیم که PHP در میان توسعه‌دهنده‌ها جایگاه منحصر به فردی دارد. محبوبیت آن غیرقابل انکار است: چرا که تقریبا ۷۸ درصد از تمام وب‌سایت‌های شناخته شده، از جمله غول‌هایی مانند فیس‌بوک از این زبان استفاده کرده‌اند. این استفاده گسترده، جامعه بزرگ و فعالی از توسعه‌دهندگان را پرورش داده است که همیشه آماده به اشتراک گذاشتن دانش و تجربه خود هستند.

همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم، ماهیت منبع باز PHP به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا از فریم ورک‌های آن بدون هیچ هزینه‌ای استفاده کنند. تایپ پویا آن قابلیت انعطاف‌پذیری را ارائه می‌دهد و ایجاد قابلیت‌های جدید را آسان‌تر می کند. علاوه بر این، اگر با زبان‌هایی مانند جاوا، سی یا پرل آشنا هستید، می‌توانید شهادت دهید که یادگیری PHP نسبتا آسان‌تر است.

در حال حاضر به نظر می‌رسد PHP به دلیل استفاده شدن توسط شرکت‌های برتر مانند یاهو، فیسبوک و آی‌بی‌ام، سهم بازار ثابتی را حفظ کند. متوسط حقوق سالانه یک برنامه‌نویس PHP در آمریکا ۱۰۸ هزار دلار است. با این حال، قابل ذکر است که محبوبیت PHP در بین توسعه‌دهندگان جهانی نیست. به عنوان مثال، برنامه‌های PHP تنها ۵ درصد از درخواست‌های Pull گیت‌هاب (GitHub) در سال ۲۰۲۱ را تشکیل دادند.

اگر بخواهیم بازار کار این زبان را در ایران هم بررسی کنیم، باید بگوییم PHP یک زبان محبوب برای توسعه وب در ایران است. به خصوص اینکه تسلط به PHP-GTK حتی می‌تواند درهایی را برای طراحی برنامه‌های دسکتاپ باز کند. بررسی پلتفرم‌های کاریابی داخلی نشان می‌دهد که فعلا بازار کار برای توسعه‌دهندگان PHP در ایران امیدوار کننده است و فرصت‌های متعددی در این بازار ارائه می‌شود.

سخن پایانی

زبان برنامه‌نویسی PHP مانند موتوری است که به وب‌سایت‌ها و برنامه‌های زیادی نیرو می‌دهد. این زبان برای ساختن وب‌سایت‌هایی با ویژگی‌ها و قابلیت‌های زیاد مناسب است و به دلیل مقرون به صرفه بودن و توسعه سریع شناخته شده است. میلیون‌ها وب‌سایت و برنامه با استفاده از PHP ساخته شده‌اند زیرا کار مورد نیاز توسعه‌دهندگان محصولات نرم‌افزاری را به خوبی انجام می‌دهد. در این مقاله از وبلاگ ویستا سامانه آسا، تلاش کردیم تا معرفی نسبتا کاملی از زبان برنامه‌نویسی PHP ارائه دهیم و از جنبه‌های مختلف آن را بررسی کنیم. شما هم تجربه خود از مواجهه با این زبان را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

منبع: Why Developers should choose PHP for Web Development (cloudways.com)

نویسنده: حمیده علی زاده