دواپس به فرهنگ و مجموعه روش‌هایی گفته می‌شود که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا سریع‌تر به اهداف توسعه خود برسند. اما پیاده‌سازی دواپس در یک سازمان، نیازمند ابزارهایی است که این کار را ساده می‌کنند. کاربردی‌ترین ابزارهای دواپس، ابزارهایی هستند که در راستای اهداف این روش، یعنی بهبود کیفیت و سرعت انتشار نرم‌افزار (یا محصول) طراحی شده‌اند.
در این مقاله قصد داریم بهترین و کاربردی‌ترین ابزارهای دواپس را، بر اساس نوع کاربرد بررسی کنیم. با کمک این ابزارها و استفاده درست از آن‌ها، می‌توانید دواپس را با سرعت بالاتری در سازمان خود پیاده‌سازی کنید و نتایج استفاده از این فرهنگ را در مدت زمان کوتاهی ببینید. با ما همراه باشید.
چرا به ابزارهای دواپس نیاز داریم؟
با وجود اینکه دواپس ترکیبی از فرهنگ و روش‌ها است، وجود ابزار مناسب به ما کمک می‌کند تا این فرهنگ را به درستی در سازمان پیاده کنیم. هسته اصلی و شاید مهم‌ترین مفهومی که دواپس دارد، ساخت و بهبود همکاری بین دو تیم عملیات و توسعه است. علاوه بر این، DevOps روی خودکارسازی فرایندهای توسعه نرم‌افزار، مانند بیلد، تست، عیب‌یابی، انتشار و … تمرکز دارد تا محصولات با‌کیفیتی را در حداقل زمان ممکن (time-to-market) به بازار تحویل دهد.
اما امروزه، دواپس فراتر از یک فرهنگ همکاری و اتوماسیون توسعه نرم‌افزار است. دواپس امروزی، از مفاهیم مختلفی در فرایندهای خود استفاده می‌کند؛ مفاهیمی مانند هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشین (ML)، اینترنت اشیا (IoT)، محاسبات ابری (Cloud computing).
ابزارهای مختلفی وجود دارند که در فازهای مختلف دواپس و توسعه نرم‌افزار، به ما کمک می‌کنند. ابزارهای کنترل نسخه، تحویل و ادغام مداوم (CI/CD)، مدیریت پیکربندی، مدیریت پروژه و … کاربردی‌ترین ابزارهای دواپس هستند که می‌توانید از آن‌ها، برای بهبود فرایندهای خود استفاده کنید. در نهایت، نکته مهم، استفاده از نرم‌افزارها برای پیاده‌سازی سریع‌تر و ساده‌تر دواپس در سازمان است. در ادامه به معرفی ابزارهای کاربردی دواپس می‌پردازیم.
کاربردی‌ترین ابزارهای دواپس
در این بخش، ابزارهای کاربردی دواپس را به تفکیک نوع کاری که انجام می‌دهند بررسی می‌کنیم. ابزارهای زیادی برای بهینه‌سازی فرایندهای دواپس وجود دارد، اما در این بین تعداد محدودی هستند که می‌توانند به خوبی به نیازهای یک مهندس دواپس پاسخ بدهند.
به همین خاطر ما سعی کردیم که در هر دسته‌بندی، معروف‌ترین و بهترین ابزار را معرفی و بررسی کنیم.
ابزارهای کنترل نسخه (Version Control)
به عنوان یک توسعه‌دهنده، ابزارهای کنترل نسخه جزء اساسی‌ترین ابزارهایی هستند که می‌توانید داشته باشید. Version Control به توسعه‌دهندگان ابزاری می‌دهد که با کمک آن، می‌توانند تغییرات مختلف کد را ببینند و مدیریت کنند. با کمک این ابزار، شما می‌توانید تمام نسخه‌ها و تغییرات کد را از ابتدا ببینید و اگر در هر مرحله مشکلی ایجاد شد، به نسخه قبلی کد برگردید. با توجه به فاکتورهای مختلف، در حال حاضر Git بهترین ابزار کنترل نسخه است.
به دلیل سازگاری گیت با پروتکل‌های مختلف مانند Http، SSH و FTP، پیاده‌سازی این ابزار راحت است. اگر در حال کار روی یک پروژه توسعه غیرخطی در یک ریپوزیتوری مشترک باشید، Git مزایایی دارد که نمی‌توانید از آن‌ها چشم‌پوشی کنید. تکنولوژی گیت سه ابزار ذخیره‌سازی دارد؛ GitHub و GitLab که ریپوهای ابری را در اختیار شما قرار می‌دهند و BitBucket که یک سرویس هاست سورس کد است. دو نرم‌افزار GitLab و BitBucket، به طور مخصوص برای کنترل نسخه در مقیاس سازمانی طراحی شده‌اند.
ابزارهای اتوماسیون و مدیریت پیکربندی (Configuration Management)
یکی از فرایندهای اصلی دواپس، مدیریت پیکربندی و تنظیمات سرور است. مدیریت پیکربندی، به نگهداری، مدیریت و کنترل اجزای سیستم‌های پیچیده و بزرگ در یک وضعیت پایدار، شناخته شده و مشخص گفته می‌شود. اجزای این سیستم می‌توانند شامل سرورها، شبکه، تجهیزات ذخیره‌سازی و برنامه‌ها باشند. از آن‌جایی که مدیریت پیکربندی فرایندی است که تغییرات سیستم را ردیابی، پیاده‌سازی و مدیریت می‌کند، وجود آن در دواپس ضروری است.
علاوه بر CM، بحث اتوماسیون نیز از بحث‌های مهم در DevOps است. با کمک اتوماسیون، فرایندهای تکراری مانند مدیریت پیکربندی، توسعه و تحویل نرم‌افزار و … سرعت بیشتری می‌گیرند و با حذف نیاز به نیروی انسانی، ظرفیت تیم‌ها برای تمرکز روی بخش‌های مهم پروژه، بیشتر می‌شود.
ابزارهای شناخته شده در زمینه اتوماسیون و پیکربندی به شرح زیر هستند:
- پاپت (Puppet): ابزار مدیریت زیرساخت به عنوان کد (IaC)
- شف (Chef): ابزار مدیریت و نظارت بر زیرساخت
- انسیبل (Ansible): ابزار ارکستراسیون (نظم‌دهنده)، با معماری بدون عامل (Agentless)
- سالت استک (SaltStack): ابزار اتوماسیون و پیکربندی با عملکردی مشابه انسیبل
ابزارهای ایجاد و مدیریت پایپ‌لاین (CI/CD)
در بحث مدیریت پایپ‌لاین در دواپس، با دو تعریف ادغام مداوم (CI) و تحویل مداوم (CD) روبرو می‌شویم. CI/CD دو تعریف مهم در DevOps هستند که هدف آن‌ها، خودکارسازی فرایندهای ادغام و به‌روزرسانی سورس کد، بیلد، تست، استقرار و انتشار نرم‌افزار است.
قوی‌ترین ابزار CI/CD موجود، ابزار Jenkins است. جنکینز یک ابزار متن باز (Open-source) بر پایه زبان جاوا، برای پیاده‌سازی فرایندهای دواپس است. با کمک جنکینز می‌توانید نیازمندی‌های داخلی و پلاگین‌های خارجی را پیاده‌سازی کنید.
این ابزار در واقع یک سرور اتوماسیون CI است که روی سیستم‌عامل‌های مختلف مانند ویندوز، MacOS و سیستم‌عامل‌های Unix، و پلتفرم‌های ابری اجرا می‌شود. این سیستم بیش از ۱۵۰۰ پلاگین مختلف دارد و می‌تواند از ابزارهای مختلف CI/CD پشتیبانی کند.
ابزارهای ساخت و مدیریت کانتینر (Container Platforms)
پلتفرم‌های کانتینری، برنامه‌هایی هستند که به برنامه‌نویس‌ها اجازه می‌دهند تا فرایند بیلد، تست و استقرار نرم‌افزار را، در یک محیط مستقل انجام دهند. هر کانتینر یک محیط اجرایی کامل است که شامل یک برنامه مشخص، کتابخانه‌ها و منابع این برنامه، سورس کد، پیکربندی و تمام اجزای لازم این برنامه می‌شود.
پلتفرم‌های کانتینری، ویژگی‌های مختلفی را مانند ارکستراسیون (نظم‌دهنده)، اتوماسیون، امنیت و … را به کاربر ارائه می‌دهند. دواپس برای اینکه بتواند فرایند توسعه و انتشار نرم‌افزار را بهینه کند، به ویژگی‌های کانتینر و میکروسرویس وابسته است.
شناخته شده‌ترین ابزارهای ساخت و مدیریت کانتینر، داکر (Docker) و کوبرنتیز (Kubernetes) هستند. داکر یک پلتفرم ساخت برنامه‌های کانتینری است که روی سیستم‌عامل‌های مختلف و فضای ابری اجرا می‌شود. در کنار داکر، کوبرنتیز هم به عنوان یک ابزار ارکستراسیون معرفی شده است که به توسعه‌دهنده، این امکان را می‌دهد تا برنامه کانتینری را در خوشه‌های کوبرنتیز اجرا کند. این اپلیکیشن به شما امکاناتی را می‌دهد که بتوانید برنامه خود را مدیریت کنید؛ امکاناتی مانند پیکربندی کانتینر، مقیاس‌پذیری، شبکه‌سازی، امنیت و ….
ابزارهای تست دواپس
ابزارهای تست DevOps، با هدف بهینه‌سازی فرایند تست نرم‌افزار برای تیم‌های توسعه و عملیات ایجاد شده‌اند. این ابزارها به کمک خودکارسازی برخی از فرایندهای مشخص، به ساده و بهینه شدن فرایند تست کمک می‌کنند و امکان مدیریت بهتر نتایج تست را برای کاربر فراهم می‌کنند.
شناخته‌شده‌ترین ابزارهای تست عبارتند از:
- Jenkins
- Selenium
- SoapUI
- Zephyr
ابزارهای مانیتورینگ (Monitoring)
ابزارهای مختلفی برای پایش وضعیت یا مانیتور کردن عملکرد برنامه و زیرساخت وجود دارد. این ابزارها، معمولا داده‌های عملکرد اپلیکیشن و زیرساخت آن را جمع می‌کنند و به شما امکان گزارش‌گیری می‌دهند. با کمک ابزارهای مانیتورینگ، می‌توانید به طور پیوسته از وضعیت نرم‌افزار و صحت عملکرد آن مطلع شوید.
ابزارهای مانیتورینگ DevOps عبارتند از:
- Prometheus
- Nagios
- DataDog
- Zabbix
- New Relic
الاستیک ELK
اگر به دنبال مدیریت و تحلیل دیتا لاگ هستید، ELK می‌تواند گزینه مناسبی باشد. این ابزار می‌تواند به شما در رفع مشکلات، شناخت ترندها و کسب بینش درباره نرم‌افزار و سیستم، کمک کند. ELK از سه بخش اصلی تشکیل شده است: الاستیک‌سرچ (Elasticsearch)، لاگ‌استش (Logstash) و کیبانا (Kibana).
الاستیک‌سرچ، موتور جستجو و پایگاه داده‌ای است که log دیتا را جمع‌آوری می‌کند. لاگ‌استش، یک پایپ‌لاین پردازش داده است که داده را از منابع مختلف می‌گیرد و پس از اعمال تغییرات لازم، آن را به Elasticsearch ارسال می‌کند. کیبانا نیز رابط کاربری تصویری است که به شما در پایش و تحلیل داده در الاستیک‌سرچ کمک می‌کند.
جمع‌بندی
در بخش‌های قبلی، سعی کردیم تعدادی از کاربردی‌ترین ابزارهای دواپس را بشناسیم و بررسی کنیم؛ از ابزارهای کنترل نسخه (Version Control)، تا ابزارهای تست و مانیتورینگ. علاوه بر ابزارهایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، ابزارهای دیگری هم در این دسته‌بندی‌ها وجود دارند، اما مواردی که بررسی کردیم، شناخته شده‌ترین ابزارهای حوزه دواپس هستند.
باید به این نکته توجه کنید که ابزارها، مکمل مهارت‌های شما هستند و در کنار یادگیری آن‌ها، باید مهارت‌های خود را در زمینه DevOps تقویت کنید. اگر به کار در زمینه دواپس علاقه دارید، مهارت‌های این حوزه را بلدید و با ابزارهای آن هم آشنا هستید، می‌توانید به صفحه «همکاری با آسا» مراجعه کنید و رزومه خود را برای ما ارسال کنید.
منبع:
نویسنده: سارا احمدیان
