تفاوت UI (رابط کاربری) و UX (تجربه کاربری) چیست؟
در دنیای طراحی محصولات دیجیتال، اصطلاحات رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX) اغلب در کنار هم و گاهی حتی به جای هم استفاده می‌شوند؛ اما در واقع به دو مفهوم متمایز اشاره می‌کنند. UI مخفف User Interface است که به اجزای بصری یا همان ظاهر یک محصول دیجیتال مانند دکمه‌ها، منوها و نمادها اشاره دارد. از سوی دیگر، UX مخفف User Experience است که احساساتی که کاربر زمان تعامل با یک محصول دیجیتالی تجربه می‌کند را شامل می‌شود. در این مقاله از وبلاگ ویستا سامانه آسا قصد داریم مفاهیم رابط کاربری و تجربه کاربری را از جنبه‌های مختلف بررسی کنیم و تفاوت‌های بین این دو مفهوم را شرح دهیم. با ما همراه باشید.
تعریف طراحی رابط کاربری (UI) چیست؟
طراحی رابط کاربری یا UI به جنبه‌های بصری و تعاملی محصولات دیجیتال مانند وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها مربوط می‌شود. در UI، تمرکز اصلی روی این است که اجزای صفحه مانند منوها، دکمه‌ها، نمادها و … چگونه به نظر می‌رسند و کاربران چگونه با آن‌ها تعامل دارند. طراحان رابط کاربری از اصول طراحی مختلفی در انتخاب فونت‌ها، رنگ‌ها، دکمه‌ها و تصاویر استفاده می‌کنند تا همه چیز را در رابط کاربری، نه‌تنها از نظر بصری جذاب کنند، بلکه استفاده از آن را هم آسان کنند.
یک طراح رابط کاربری کاری می‌کند که گرافیک و عناصر صفحه، به خوبی با اندازه‌های مختلف صفحه تطبیق پیدا کرده و در دستگاه‌های مختلف، با ابعاد صفحه متفاوت درست کار کنند. طراحی UI، در هدایت کاربران دیجیتالی، به لذت‌بخش‌ترین شکل ممکن بسیار مهم است و فقط به جنبه‌های زیبایی محصول محدود نمی‌شود. به طور کلی، طراحی رابط کاربری یک جزء حیاتی از تجربه کلی محصول است و می‌تواند بر نحوه درک و تعامل کاربران با یک محصول دیجیتال تاثیر زیادی بگذارد.
بیشتر بخوانید: فضای منفی چیست؟
تعریف طراحی تجربه کاربری (UX) چیست؟
طراحی تجربه کاربری (UX)، یک رویکرد انسان محور برای طراحی محصولات است و مقوله‌ای گسترده‌تر از طراحی UI است. طراحی UX را هم برای محصولات فیزیکی می‌توان اعمال کرد و هم محصولات دیجیتال. تمرکز اصلی طراحی UX روی ایجاد یک تجربه رضایت‌بخش و معنادار برای کاربران در کل تعامل آن‌ها با یک محصول، از ابتدا تا انتها است.
یک طراح UX به تجربه کلی کاربر نگاه می‌کند و به مشکلات مربوط به طراحی کل محصول می‌پردازد، نه فقط رابط کاربری آن. به عنوان مثال، یک طراح UX ممکن است در نظر بگیرد که ظاهر و احساس نرم‌افزار چگونه با جنبه‌های فیزیکی یک محصول هماهنگ است. آن‌ها مطمئن می‌شوند که عناصر تعاملی، نه‌تنها هویت بصری ثابتی را حفظ کنند، بلکه عملکردهای خود را هم به طور موثر منتقل کنند.
یک اصل کلیدی در طراحی UX طراحی «Human-First» است که بر درک کاربران و تطبیق تجربه محصول با نیازها و ترجیحات انسان‌ها تاکید دارد. این مفهوم توسط دان نورمن، دانشمند علوم رفتاری و یکی از بنیان‌گذاران مشاوره طراحی گروه نیلسن نورمن در اواخر دهه ۱۹۹۰ رایج شد. در طراحی UX همه چیز در مورد ایجاد محصولاتی است که احساسات و تجربه کاربر را در اولویت قرار می‌دهد و تعاملات آن‌ها با محصول را لذت‌بخش و معنادار می‌کند.
در حالی که UI و UX ارتباط نزدیکی با هم دارند، تفاوت‌های کلیدی بین این دو وجود دارد. طراحی UI بر اجزای بصری یک محصول دیجیتال متمرکز است، در حالی که طراحی UX بر کل تجربه کاربر متمرکز است. طراحان UI مسئول ایجاد رابط‌های بصری جذاب و بصری هستند، در حالی که طراحان UX مسئول ایجاد یک رویکرد کاربر محور در طراحی محصول دیجیتال هستند.
تفاوت‌های اساسی طراحی رابط کاربری (UI) و طراحی تجربه کاربری (UX)
برای بسیاری از ما، دو مفهوم طراحی UI و طراحی UX ممکن است گیج‌کننده باشند؛ چرا که نه‌تنها اسامی مشابه هم دارند، بلکه در اغلب مواقع در کنار هم استفاده می‌شوند. با این حال، یک تفاوت اساسی بین این دو وجود دارد که اگر آن را درک کنیم، همه چیز روشن می‌شود.
در حالی که طراحی UX می‌تواند ویژگی‌های فیزیکی محصول را هم در بر بگیرد، طراحی UI کاملا بر رابط‌های دیجیتال متمرکز است. به عبارت دیگر، طراح UX بر احساس و تجربه کلی محصول یا طراحی تعامل تمرکز دارد و در مقابل آن، طراح رابط کاربری روی ظاهر و عملکرد، مانند طرح‌های رنگی و اندازه‌های صفحه نمایش تمرکز می‌کند.
بیشتر بخوانید: تئوری رنگ چیست؟
در جدول زیر چند مورد از تفاوت‌های UI و UX را می‌بینید:
| طراحی رابط کاربری | طراحی تجربه کاربری |
| روی اجزای بصری یک محصول دیجیتال تمرکز دارد | بر روی کل تجربه کاربر متمرکز شده است |
| مسئول ایجاد رابط‌های بصری جذاب و زیبا است | مسئول ایجاد یک رویکرد کاربر-محور در طراحی محصول دیجیتال است |
| به چیدمان، طرح رنگ، تایپوگرافی و سایر عناصر بصری یک محصول دیجیتال می پردازد | با تحقیقات کاربر، شخصیت‌های کاربر، نقشه‌های سفر کاربر، وایرفریم‌ها و نمونه‌های اولیه سر و کار دارد |
UI و UX چگونه با هم کار می‌کنند؟
حال که طراحی رابط کاربری و طراحی تجربه کاربری را تعریف کردیم و به تفاوت‌های آن‌ها پرداختیم، وقت آن رسیده که به نحوه همکاری و در کنار هم قرار گرفتن این دو مفهوم بپردازیم. مثال‌های زیادی وجود دارند که اهمیت و همچنین نحوه همکاری UI و UX در صنعت طراحی را نشان می‌دهند. یکی از مثال‌های عالی اپل آی‌پاد، به‌ویژه آی‌پاد کلاسیک است. این پخش کننده MP3 با رابط لمسی دایره‌ای خاص به نام «چرخ کلیک» و صفحه نمایش ساخته شده است.
آی‌پاد نمونه‌ای عالی از این است که در یک محصول چطور می‌توانیم یک طراحی خوب و زیبا را در کنار عملکرد راحت و خوب قرار دهیم و در نهایت محصولی داشته باشیم که استفاده از آن آسان و لذت‌بخش است. چرخ کلیک منحصر به فرد این محصول باعث شده است که کاربران راحت بتوانند به موزیک قبلی یا بعدی برسند. وقتی انگشت یا شست خود را روی چرخ حرکت می‌دهید، احساس می‌کنید که به لمس شما پاسخ می‌دهد. این محصول یک نمونه از همکاری خوب بین طراحان UX و طراحان UI است. اما فرایند این همکاری چطور بود؟
- تحقیق و تعریف نیاز: ابتدا، طراحان UX متوجه شدند که مردم به یک پخش کننده MP3 قابل حمل و آسان برای استفاده نیاز دارند. این نقطه شروع ایده‌های طراحی بود.
- توسعه مفهوم: طراحان UX و UI با هم کار کردند تا ایده چرخ کلیک را ارائه دهند، که فوق العاده بصری است. مهندسان سپس نمونه‌های اولیه را برای آزمایش ایجاد کردند.
- نمونه‌سازی (Prototyping) اولیه و تکرار: تیم محصول طراحی را به خوبی انجام دادند و مطمئن شدند که نه تنها خوب به نظر می‌رسد (UI)، بلکه استفاده از آن نیز عالی است (UX). آن‌ها محصولشان را با کاربران آزمایش کردند تا هر گونه مشکلی را پیدا کرده و برطرف کنند.
این فرایند منجر به یک محصول فوق العاده شد که بر روند طراحی تأثیر گذاشت. اما در مورد محصولات دیجیتالی مانند اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها چطور؟ در این محصولات UI و UX چگونه با هم کار می‌کنند؟
نمی‌توان UI بدون UX یا UX بدون UI داشت
یک اپلیکیشن یا یک وب‌سایت دارای فاکتورهای نمایشی زیادی است که برای اطمینان از سازگاری آن‌ها با دستگاهی که نمایش داده می‌شود، باید مورد بررسی قرار بگیرند. این نرم‌افزار همچنین برای موفقیت باید درست عمل کند، ظاهرش خوب باشد و به لحاظ زیبایی‌شناسی، برای کاربر دلپذیر باشد. در عین حال UX آن هم باید در آیفون، آی‌پد، مرورگر کروم یا گوشی هوشمند اندرویدی احساس خوبی را منتقل کند.
بیشتر بخوانید: بهترین ابزارهای طراحی رابط کاربری UI
به عبارت ساده شما نمی‌توانید UX بدون UI و UI بدون UX داشته باشید. یک نظریه طراحی بر دیگری تاثیر می‌گذارد؛ بدون در نظر گرفتن شرایط. تجربه کاربر می‌تواند از طریق طراحی ضعیف از بین برود، همانطور که یک طراحی زیبا می‌تواند از بین برود اگر ویژگی‌های ظاهری یک محصول مانع استفاده موثر آن شود. این بدان معنی است که یک طراح UX و یک طراح رابط کاربری باید با هم کار کنند، البته که به هر طراحی که می‌تواند هر دو را انجام دهد، باید آفرین گفت.
منظور از طراح UI/UX چیست؟
اگر طراح UX یا طراح UI را جداگانه در پلتفرم‌های کارابی جستجو کنید، احتمالا شرکت‌هایی را خواهید یافت که به دنبال طراح UI/UX هستند. اکثر شرکت‌ها گاهی اوقات به دنبال نیروهایی با هر دو مجموعه مهارت می‌گردند. اما اغلب وقتی دقیق‌تر این موقعیت‌های شغلی را بررسی کنید، متوجه می‌شوید که بیشتر به سمت یکی از این مهارت‌ها و تخصص‌ها متمایل است.
بنابراین زمانی که جستجوی شغل را شروع می‌کنید، به شرح شغلی ارائه شده، بیشتر از عنوان شغلی توجه کنید؛ چرا این دو موقعیت شغلی، مجموعه مهارت‌ها، علاقه‌مندی‌ها و اطلاعات متفاوتی نیاز دارند.
با این حال، اکثر شرکت‌ها به خصوص در ایران دنبال فردی هستند که همزمان این دو مهارت را داشته باشد، بنابراین خوب است در عین اینکه روی یکی از این تخصص‌ها عمیق می‌شوید، نیم‌نگاهی هم به تخصص دیگر داشته باشید.
چگونه بفهمم طراحی UI برای من مناسب‌تر است یا طراحی؟
طراحی UI و UX هر دو مشاغل پردرآمدی هستند که تقاضا برای آن‌ها زیاد است. انتخاب شما به اهداف و علایق شما بستگی دارد. اگر به فناوری علاقه‌مند هستید، در تنوع رشد می‌کنید و عاشق حل مشکلات هستید، طراحی تجربه کاربری ممکن است برای شما مناسب‌تر باشد، اما اگر شما یک آدم خلاق با حس زیبایی‌شناسی قوی هستید، طراحی رابط کاربری را دنبال کنید.
با این وجود اگر هنوز مطمئن نیستید که UI برای شما مناسب‌تر است یا UX، می‌توانید:
- در هر دو حوزه یک کلاس ثبت‌نام کنید تا خودتان خصص‌های طراحی رابط کاربری و طراحی تجربه کاربری را تجربه کنید.
- وبلاگ‌ها و پادکست‌های محبوب UI/UX را بخوانید یا گوش دهید تا از کارشناسان هر زمینه بشنوید.
- با متخصصان UI و UX در لینکدین ارتباط بگیرید.
- به انجمن‌های طراحی آنلاین بپیوندید و سوالات خود را در آنجا بپرسید.
- در جلسات تحقیقاتی، مصاحبه با کاربر، یا سایر فعالیت‌های مرتبط داوطلب شوید تا تجربه دست اول را در مورد کارهای روزمره هر کدام از نقش‌ها به دست آورید.
سخن پایانی
در نتیجه، طراحی UI و UX دو مفهوم مجزا هستند که ارتباط نزدیکی با هم دارند. طراحی UI بر اجزای بصری یک محصول دیجیتال متمرکز است، در حالی که طراحی UX بر کل تجربه کاربر متمرکز است. همکاری بین طراحان UI و UX برای ایجاد محصولات دیجیتال موفق ضروری است و یک فرایند طراحی کاربرمحور برای رفع نیازهای کاربران ضروری است. با پیروی از دستورالعمل‌ها و به‌روز نگه داشتن خود، طراحان می‌توانند محصولات دیجیتالی ایجاد کنند که از نظر بصری جذاب، بصری و لذت‌بخش باشند و در عین حال تجربه منحصر به فردی را برای کاربران ارائه کنند.
منابع:
نویسنده: حمیده علی زاده
