چرخه عمر توسعه نرم افزار چیست؟ (Software Development lifecycle)
کسب و کارهای مختلف برای توسعه پروژه‌های اجرایی، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارند و از روش‌های مختلفی برای افزایش بازدهی کاری استفاده می‌کنند. همچنین برای سرمایه‌گذاری بهینه در مسیر تحقیقات و جلوگیری از ضررهای مالی، باید کلیه مراحل اجرایی هر پروژه‌ای را قبل از شروع به‌صورت کامل برنامه‌ریزی کرده و بودجه‌های مشخصی برای آن در نظر بگیرند. چرخه عمر توسعه نرم‌افزار در حقیقت فرایندی است که کسب و کارهای صنعت تولید نرم‌افزارهای کامپیوتری، برای توسعه و تحقیقات نرم‌افزاری از مزایا و متدهای آن استفاده می‌کنند.
در فرایند «SDLC» یا چرخه عمر توسعه نرم‌افزار چارچوبی اصولی وجود دارد که اغلب شرکت‌ها به‌عنوان مسیر راه از این چارچوب بهره می‌برند. مراحل توسعه نرم‌افزار معمولا بین ۶ تا ۸ مرحله است که مدیران کسب و کارها با توجه به نوع پروژه مراحلی را حذف یا اضافه می‌کنند. در این مقاله از بلاگ ویستا سامانه آسا قصد داریم در رابطه با مراحل مختلف چرخه عمر توسعه نرم‌افزار صحبت کنیم و اشاره‌ای به مزایای هر یک از آن‌ها خواهیم داشت. برای آگاهی بیشتر در رابطه با توسعه نرم‌افزار مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
نحوه عملکرد چرخه عمر توسعه نرم‌افزار؛ ۶ مرحله برای ارائه اصولی نرم‌افزار
در عملیات توسعه نرم‌افزار، کسب و کارهایی که تولید برنامه‌های کامپیوتری و اپلیکیشن‌های موبایل را برعهده دارند، در طی فرایندی ۶ مرحله‌ای پروژه خود را برای ارائه هرچه بهتر محصول نرم‌افزاری پیش می‌برند. در اصل توسعه‌دهنده‌ها، در این ۶ مرحله همه تلاش خود را به‌کار می‌گیرند تا بهترین نرم‌افزار را برای رفع نیاز کاربران تولید کنند. ۶ مرحله فرایند توسعه نرم‌افزار عبارتند از: برنامه‌ریزی، تعریف الزامات یا نیازمندی‌ها، طراحی محصول یا نرم‌افزار، توسعه نرم‌افزار، تست محصول، استقرار در بازار و نگهداری. هر کدام از این مراحل در چرخه توسعه نرم‌افزار باید به شکل درست اجرا شوند، تا محصول نهایی در بهترین حالت به بازار عرضه شود.
روند توسعه نرم‌افزار اگر به‌صورت بهینه و مطلوب پیاده‌سازی شود، تقاضای بیشتری برای استفاده از نرم‌افزار وجود دارد و شرکت‌های ارائه‌دهنده یا توسعه‌دهنده نرم‌افزار علاوه‌بر برطرف کردن نیاز کاربران، به سوددهی بالایی نیز دست پیدا می‌کنند؛ بنابراین اجرای دقیق و اصولی چرخه عمر توسعه نرم‌افزار موجب رشد مالی شرکت‌های ارائه‌دهنده نیز خواهد شد. در ادامه مقاله ۶ مرحله چرخه عمر توسعه نرم‌افزار را به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم.
۱. برنامه‌ریزی؛ اولین مرحله اجرایی برای شروع توسعه نرم‌افزار
برنامه‌ریزی و تجزیه و تحلیل، یکی از مهم‌ترین مراحل اولیه در چرخه توسعه نرم‌افزار است. مرحله برنامه‌ریزی توسط مدیران ارشد پروژه طراحی می‌شود. در این مرحله ورودی مشتریان براساس استانداردهای بخش فروش و کارشناسان بازاریابی اندازه‌گیری خواهد شد. بعد از آن، اطلاعات برای برنامه‌ریزی پروژه دسته‌بندی می‌شود. معمولا مرحله برنامه‌ریزی و تجزیه و تحلیل برای آشنایی با ریسک‌های پروژه پیش می‌رود. در حالت کلی در این قسمت از عملیات توسعه نرم‌افزار، مطالعات بسیاری برای اجرای موفقیت‌آمیز پروژه با حداقل مشکلات در نظر گرفته می‌شود. همچنین خروجی مرحله برنامه‌ریزی، هدف و مسیر پروژه را به‌شکل کاملی ترسیم می‌کند.
۲. تعریف نیازمندی‌ها؛ مرحله‌ای برای مشخص کردن دقیق نیازهای پروژه
پس از اینکه برنامه‌ریزی به خوبی انجام شد، نوبت به تعریف نیازمندی‌ها یا الزامات پروژه می‌رسد. الزامات پروژه در حقیقت به معنای بررسی ابزارهای لازم برای رسیدن به هدف است. نیازهای محصول و پروژه در این مرحله باید براساس سندی مشخص نوشته شود. این سند به راهبرد و توسعه بدون نقص محصول کمک می‌کند. الزامات می‌توانند حتی شامل منابع مورد نیاز برای ساخت پروژه یا بودجه مالی مشخص باشند. در مرحله نیازمندی‌ها باید کلیه نیازها به‌صورت کامل و با توجه به نوع نرم‌افزار در نظر گرفته شود.
۳. طراحی محصول؛ مرحله‌ای مهم برای طراحی معماری محصول و رابط کاربری
در مرحله طراحی به‌صورت عمومی نرم‌افزار را مدل‌سازی می‌کنند. در اصل در این مرحله معماری نرم افزار، رابط کاربری، پلتفرم‌ها و مواردی دیگر را بررسی خواهند کرد. مهم‌ترین قسمت‌های طراحی محصول به شرح زیر است:
- معماری محصول: در این بخش زبان‌های برنامه‌نویسی مورد استفاده و ساختار محصول را مشخص می‌کنند.
- رابط کاربری: طراحی رابط کاربری و نحوه تعامل با مشتریان بسیار مهم است که در این بخش به‌صورت کامل بررسی می‌شود.
- نوع پلتفرم‌ها: سیستم عامل اجرایی نرم‌افزار در این مرحله مشخص خواهد شد. سیستم عامل‌هایی مانند ویندوز، لینوکس، اپل، اندروید و بسیاری از سیستم عامل‌های دیگر در این بخش توسط تیم اجرایی پیشنهاد می‌شود.
- کانال‌های ارتباطی: کانال‌های ارتباطی برای دسترسی بهتر مشتریان به پروژه و سرورهای مرکزی پروژه در این بخش برنامه‌ریزی خواهد شد.
- امنیت: امنیت یکی از مهم‌ترین مراحل طراحی محصول است. پروتکل‌های امنیتی محصول مانند رمزگذاری SSL روی دامنه و حفاظت از سرورها در این مرحله از طراحی انجام خواهد شد.
در حالت کلی در بخش طراحی نمونه اولیه‌ای از محصول به‌دست می‌آید که از بین ایده‌های مختلف انتخاب شده است. در واقع پارامترهای مختلف محصول مانند: ارزیابی ریسک، استحکام محصول، بودجه و محدودیت زمانی در بخش طراحی توسط تیم توسعه نرم‌افزار انجام می‌شود.
۴. توسعه نرم‌افزار؛ ساخت برنامه یا محصول
در مرحله توسعه نرم‌افزار، کدنویسی عملی برنامه اجرا می‌شود. توسعه‌دهندگان طبق دستورهای از قبل تعریف‌شده توسط مدیر پروژه، ابزارهای برنامه‌نویسی موردنیاز را انتخاب می‌کنند. زبان برنامه‌نویسی در این مرحله با توجه به نوع نرم‌افزار در حال توسعه انتخاب می‌شود. بسیاری از توسعه‌دهندگان در این مرحله باید مهارت‌های خود را افزایش دهند و در کنار تیم حرکت کنند. در حالت کلی بخش توسعه نرم‌افزار، پیش‌زمینه اجرایی کردن نهایی پروژه، محصول یا نرم‌افزار است.
۵. تست محصول؛ آزمایش اولیه برنامه یا محصول برای ارائه به مشتریان
آزمایش و تست برنامه قبل از ارائه به کاربران بسیار مهم است. در این قسمت آزمایش‌های متفاوتی روی محصول یا نرم‌افزار صورت می‌گیرد و کلیه فعالیت‌ها در یک محیط شبیه‌سازی شده قرار خواهد گرفت.
در فرایند تست، مشکلات کاربران با برنامه و محصول به‌خوبی نمایان می‌شود و تیم اجرایی بعد از انجام تست‌های فنی می‌تواند برای بهینه‌سازی محصول عملیات بازنگری را انجام دهد. در مرحله تست کلیه فرایندها به‌صورت اتوماتیک انجام می‌شود و بخش‌های مختلف مانند بخش امنیتی تست خواهد می‌شود.
۶. انتشار در بازار و نگهداری؛ آخرین مرحله از چرخه عمر توسعه نرم‌افزار
بعد از تست‌های اولیه محصول یا نرم‌افزار توسط توسعه‌دهندگان، محصول منتشر شده و در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. ابزارهای خاصی برای راحت‌تر کردن پروسه انتشار وجود دارد که توصیه می‌کنیم برای انتشار از چنین ابزارهایی کمک بگیرید. پس از انتشار اولیه، اگر تمام فرایند به‌درستی انجام شود و هیچ خطایی در زمان انتشار رخ ندهد، محصول برای کاربران بیشتری قابل دسترس خواهد بود. در اصل مرحله انتشار به آرامی انجام می‌شود و دسترسی کلیه کاربران در مدت زمان مشخصی ایجاد می‌شود.
همچنین در مرحله نگهداری، محصول به کمک کاربران اصلی که همان مشتریان هستند، بررسی و تست می‌شود. در این مرحله کلیه خطاهای برنامه، نرم‌افزار یا محصول مشخص می‌شود و تیم محصول برای برطرف کردن این مشکلات، برنامه را به‌روزرسانی یا اینکه ویژگی‌های جدیدی به آن اضافه می‌کنند.
اهمیت استفاده از فرایند چرخه عمر توسعه نرم‌افزار؛ ارتقا در فروش و افزایش تعامل با مشتریان
در این مقاله از بلاگ ویستا سامانه آسا در رابطه با چرخه عمر توسعه نرم‌افزار صحبت کردیم و اشاره‌ای به مهم‌ترین مراحل توسعه نرم‌افزار داشتیم. استفاده از عملیات توسعه نرم افزار به کسب و کارها کمک می‌کند تا از رقبای خود فاصله بیشتری بگیرند و نرم‌افزارهایی کاربردی‌تر با برنامه‌ریزی کاملا مشخص به بازار و مشتریان عرضه کنند. با برنامه‌ریزی دقیق پروژه نیاز کاربران به نرم‌افزار بیشتر خواهد شد و زمانی که برنامه بر اساس نیاز مشتریان طراحی شود، فروش آن نیز افزایش پیدا می‌کند. همچنین مشتریان وفادار در کنار کسب و کار قرار می‌گیرند و تعامل بسیار مناسبی با کسب و کار ایجاد می‌کنند.
در نظر داشته باشید برای مطالعه مقاله‌هایی در رابطه با حوزه‌های مختلف فناوری و ارتقا کسب و کارها می‌توانید سایر مقاله‌های بلاگ آسا را مطالعه کنید. ما سعی کردیم در کلیه مقاله‌ها مهم‌ترین نکات و بهترین مقالات فناوری را به زبان ساده منتقل کنیم. در رابطه با چرخه عمر توسعه نرم افزار اگر تجربه یا پیشنهادی دارید، از بخش نظرات در انتهای مقاله با ما در میان بگذارید.
منبع:
نویسنده: محمد بیک زند
