نام دنیس ریچی به عنوان یکی از پیشگامان زبان‌های برنامه نویسی شناخته می‌شود. این دانشمند بزرگ حوزه کامپیوتر، به دلیل همکاری در ساخت سیستم عامل یونیکس و به کارگیری نبوغ خود در درک زبان برنامه نویسی C، مورد تحسین جهانیان قرار گرفته است. مشارکت‌های نوآورانه دنیس ریچی و همچنین همکاری او با غول‌های فناوری مانند «کن تامپسون» و «برایان کرنیگان» در آزمایشگاه‌های بل، انقلابی در دنیای فناوری ایجاد کرد. در این مقاله از بلاگ آسا در مورد پدر علم برنامه نویسی صحبت می‌کنیم.
تولد، روزهای جوانی و تحصیلات دنیس ریچی
دنیس مک آلیستر ریچی (Dennis MacAlistair Ritchie) در ۹ سپتامبر ۱۹۴۱میلادی در محله برانکسویل شهر نیویورک ایالات متحده آمریکا متولد شد. او از سنین پایین استعداد ذاتی در حل مسئله و تفکر منطقی داشت. ریچی در خانه‌ای بزرگ شد که پدرش مهندس سیستم‌های سوئیچینگ در آزمایشگاه‌های معروف بل بود؛ بنابراین اطراف ریچی نوجوان را فضایی از نوآوری‌های تکنولوژیکی در بر گرفته بود. این محیط بدون شک باعث علاقه او به حوزه کامپیوتر شد. ریچی بعدا در دانشگاه هاروارد ثبت‌نام کرد و وارد قلمروهای فیزیک و ریاضیات کاربردی شد.
دنیس ریچی در سال ۱۹۶۳ میلادی مدرک لیسانس فیزیک گرفت. با این حال، در طول سال‌های تحصیلات تکمیلی بود که جرقه علاقه به کامپیوتر در درون او شعله‌ور شد. سپس او تحقیق و فعالیت در سیستم‌های کامپیوتری و برنامه نویسی را شروع کرد. ریچی پس از اخذ مدرک دکترا در ریاضیات کاربردی در سال ۱۹۶۷ میلادی، وارد بخش تحقیقات آزمایشگاه‌های بل شد و شغلی را در این فضای علمی به دست آورد. آزمایشگاه بل یکی از پیشرفته‌ترین آزمایشگاه‌های جهان بود که حتی پدرش نیز سال‌ها در آنجا کار کرده بود. حضور ریچی جوان در آزمایشگاه‌های بل، چشم‌انداز علم کامپیوتر را برای همیشه متحول کرد.
همکاری در آزمایشگاه‌های بل
وقتی به تاریخچه پیشرفت‌های فناوری نگاه می‌کنیم، آزمایشگاه‌های بل به عنوان نقطه عطف اکثر پیشرفت‌های کامپیوتری شناخته می‌شود. یکی از پیشگامان اصلی موفقیت در آزمایشگاه‌های بل، دنیس ریچی بود. ریچی که تازه از هاروارد فارغ التحصیل شده بود، سفر خود را در بخش تحقیقات آزمایشگاه‌های بل در سال ۱۹۶۷ میلادی آغاز کرد. به این ترتیب، وارد حرفه‌ای شد که به طور گسترده قلمرو علوم کامپیوتر را شکل داد.
در آزمایشگاه‌های بل بود که بسیاری از مطالعات تحقیقاتی پیشرفته روی کامپیوتر انجام شد. با این حال، در آن زمان مدرک تخصصی به نام علوم کامپیوتر وجود نداشت که توسط دانشگاه‌های آمریکا ارائه شود. از این رو، دنیس با دانشمندان این حوزه همکاری خود را شروع کرد. کن تامپسون (Ken Thompson) یک دانشمند کامپیوتر جوان دیگر بود که تقریبا همزمان با دنیس وارد آزمایشگاه‌های بل شد و در ادامه نقش پررنگی در شکل‌گیری علوم کامپیوتر امروزی داشت.
کارهای ابتدایی دنیس ریچی شامل طراحی کامپایلرها بود. او به طراحی یک کامپایلر به نام BCPL برای ماشین اصلی Multics کمک کرد. Multics یک سیستم عامل کامپیوتری همه منظوره بود. ریچی همچنین یک کامپایلر برای ALTRAN نوشت. ALTRAN زبانی بود که برای محاسبه سمبلیک استفاده می‌شد.
خلق یونکس و زبان برنامه نویسی C
مینی کامپیوترها در اوایل دهه ۷۰ میلادی محبوبیت بیشتری پیدا کردند، اما یک سیستم ساده و عملی وجود نداشت که راهی برای تعامل بین کامپیوترهای مختلف ایجاد کند. ریچی و کن تامپسون ماه‌ها تحقیق کردند و در نهایت به سیستم عامل یونیکس رسیدند. یونیکس کامپیوترها را کاربر-پسندتر می‌کرد تا کار با آن‌ها توسط اکثر افراد راحت‌تر باشد. پیش از این، کامپیوترها فقط توسط متخصصان قابل استفاده بودند. اجزای یونیکس ابتدا به زبان B نوشته شدند، اما در نهایت با زبان C مورد بازنویسی قرار گرفتند. یونیکس در سال ۱۹۷۳ میلادی با ایجاد هسته خود به اوج تکامل رسید.
ردپایی که دنیس ریچی در قلمرو سیستم عامل‌ها و زبان‌های برنامه نویسی به جا گذاشته عمیق و پاک نشدنی است. او به همراه کن تامپسون توانست یونیکس را وارد خانه‌ها کند. یونیکس حرکتی پیشگامانه بود که درک ما را از سیستم عامل‌ها به طور کامل تغییر داد. اصول طراحی یونیکس یعنی قابلیت حمل، کاربرپسند بودن و منبع باز بودن، اثری بی‌همتا را بر بسیاری از سیستم‌عامل‌های موفق به جا گذاشت. لینوکس و BSD نمونه‌هایی از این اثر بزرگ هستند.
تولد C
همراه با توسعه یونیکس، دنیس ریچی به ایجاد زبان برنامه نویسی B توسط کن تامسون کمک کرد. زبان برنامه نویسی B دارای کاستی‌هایی بود، بنابراین کاری که او انجام داد این بود که پسوندی برای زبان B ارائه کرد که نتیجه آن تولد زبان C بود. زبان C که در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی ایجاد شد، یک ترکیب منحصر به فرد از یک زبان سطح بالاست که امروز هم در دسته پردرآمدترین زبان‌های برنامه‌نویسی قرار دارد.
زبان برنامه نویسی C را باید مهم‌ترین دستاورد دنیس ریچی دانست. این زبان حتی مهم‌ترین لحظه در تاریخ برنامه نویسی است. زبان C برای برنامه نویسانی طراحی شده بود که می‌خواستند سریع‌ترین عملکرد را از سیستم عامل‌ها و کامپایلرها دریافت کنند. این زبان ابزاری ارزشمند برای توسعه نرم‌افزار است. نفوذ عمیق زبان C را می‌توان در جانشینان مختلف آن مانند C++، C#، Objective-C و حتی در جاوا و جاوا اسکریپت مشاهده کرد.
سه‌گانه برنده؛ ریچی، تامپسون و کرنیگان
همکاری پیشگامانه دنیس ریچی، کن تامپسون و برایان کرنیگان (Brian Kernighan) در آزمایشگاه‌های بل، زمینه را برای گام‌های بزرگ در قلمرو علوم کامپیوتر فراهم کرد. همکاری ریچی و تامپسون منجر به ایجاد سیستم عامل یونیکس شد. تامپسون هسته سیستم عامل را ساخت و ریچی مغز برنامه نویسی C را برای ساده‌سازی توسعه یونیکس طراحی کرد. به طور همزمان، کرنیگان به همراه ریچی برای نوشتن کتابی روی نوشتن کتابی در مورد زبان C کار می‌کردند. این اثر به یک راهنمای ضروری برای برنامه نویسان در سراسر جهان تبدیل شد. تلاش‌های جمعی این سه دانشمند، سنگ بنای زبان‌های برنامه نویسی امروزی را تشکیل داد.
ریچی با کن تامپسون و سایر همتایان خود همکاری کرد تا راه را برای ایجاد سیستم عامل یونیکس و زبان C هموار کند. اغراق‌آمیز نیست اگر بگوییم که اگر نقش محوری ریچی در آزمایشگاه‌های بل نبود، ممکن بود چشم‌انداز فناوری که امروز در حال آن هستیم، مسیر متفاوتی را طی می‌کرد.
جوایز، دستاوردها و بزرگداشت دنیس ریچی
ریچی و تامپسون در سال ۱۹۸۳ میلادی جایزه تورینگ را برای توسعه نظریه سیستم عامل‌های عمومی و به طور خاص برای توسعه سیستم عامل یونیکس دریافت کردند. سخنرانی ریچی با عنوان «تأملاتی در تحقیقات نرم‌افزاری» در زمان دریافت جایزه تورینگ نیز الهام بخش بسیاری بود. در سال ۱۹۹۰ میلادی، ریچی و تامپسون هر دو مدال ریچارد همینگ را برای ایجاد سیستم عامل یونیکس و زبان برنامه نویسی C از موسسه مهندسین برق و الکترونیک (IEEE) دریافت کردند.
در همان سال، ریچی رئیس بخش تحقیقات نرم‌افزار سیستم در مرکز تحقیقات علوم کامپیوتر آزمایشگاه‌های بل شد. گروه او سیستم عامل Plan 9 را در سال ۱۹۹۵ میلادی و همچنین سیستم عامل Inferno را در سال ۱۹۹۶ منتشر کردند. دنیس ریچی و تامپسون در سال ۱۹۹۷ میلادی به عنوان اعضای موزه تاریخ کامپیوتر انتخاب شدند.
در ۲۱ آوریل ۱۹۹۹ میلادی، تامپسون و ریچی به طور مشترک مدال ملی فناوری را از رئیس جمهور بیل کلینتون به دلیل اختراع مشترک سیستم عامل یونیکس و زبان برنامه نویسی C دریافت کردند. در سال ۲۰۰۵ میلادی، مؤسسه تحقیقات صنعتی جایزه دستاورد خود را به خاطر کمک به علم و فناوری به ریچی اعطا کرد.
هنگامی که شرکت مخابراتی AT&T بازسازی شد، ریچی به یک بخش جدید به نام Lucent Technologies منتقل شد. ریچی تا زمان بازنشستگی در سال ۲۰۰۷ میلادی به عنوان رئیس بخش تحقیقات نرم‌افزار سیستم کار کرد. در سال ۲۰۱۱ میلادی، ریچی همراه با تامپسون به دلیل فعالیت در توسعه سیستم عامل یونیکس، جایزه ژاپن برای اطلاعات و ارتباطات را دریافت کرد. تاثیر عمیق و میراث ریچی بر حوزه فناوری، حتی پس از درگذشت او در سال ۲۰۱۱ همچنان باقی است.
کلام آخر
پیشرفت‌های دنیای امروز مدیون سه‌گانه دنیس ریچی، کن تامپسون و برایان کرنیگان هستند. تلاش‌های مشترک آن‌ها در آزمایشگاه‌های بل در اواخر قرن بیستم، پایه‌ای را برای چشم‌انداز فناوری امروز بنا کرد. کارهای پیشگامانه آن‌ها روی سیستم عامل یونیکس و زبان برنامه نویسی C، اثری ماندگار در زمینه علوم کامپیوتر بر جای گذاشته است. به قول نیوتن، «اگر ما به چیزهای بیشتری رسیدیم، به خاطر ایستادن بر شانه‌های بزرگان تاریخ است.»
منابع:
دیدگاهتان را بنویسید