مقایسه روش چابک (Agile) و اسکرام (Scrum)

ممکن است هنگام مطالعه مفاهیم مدیریت پروژه به روش چابک و اسکرام برخورده باشید و مقایسه روش چابک یا اجایل (Agile) و اسکرام (Scrum) باعث گیج شدن شما شود. اگر در دنیای مدیریت پروژه تازه وارد هستید، ممکن است اصطلاحات و فرآیندهای آن برای شما ناآشنا و دلهره‌آور باشد. برای روشن شدن موضوع بهتر است بدانیم که این دو روش چه تفاوت‌ها و چه شباهت‌هایی دارند. در این مقاله به مفهوم اجایل و اسکرام در مدیریت پروژه می‌پردازیم، آن‌ها را مقایسه می‌کنیم و نحوه انتخاب رویکرد مناسب برای یک پروژه را با هم بررسی می‌کنیم.

رویکرد چابک (Agile) چیست؟

چابک (Agile)، یک رویکرد برای مدیریت پروژه است که بر تکمیل پروژه‌ها در بخش‌های کوچک (increment) تأکید دارد. این رویکرد بیشتر در پروژه‌هایی استفاده می‌شود که احتمال وقوع تغییرات در آن وجود دارد یا تغییر در آن‌ها غیرقابل پیش‌بینی است.

موسسه مدیریت پروژه (PMI) یک سازمان غیرانتفاعی و فعال حوزه مدیریت پروژه در آمریکا است که بیش از نیم میلیون عضو در بیش از ۱۸۵ کشور دنیا دارد. این موسسه در تعریف رویکرد اجایل می‌گوید که هدف رویکرد چابک فراهم کردن بازگشت سرمایه زودهنگام و قابل اندازه‌گیری با کمک تعریف بازه‌های زمانی کوتاه و دوره‌ای برای توسعه ویژگی‌های محصول است.

چابک یک رویکرد یا فلسفه برای مدیریت پروژه است که هدف آن دستیابی به یک هدف در مراحل کوچک است. بنابراین، به‌جای رونمایی یا معرفی محصول نهایی در مرحله پایانی پروژه، یک پروژه اجایل شامل قسمت‌های کوچک‌تری از کارهایی است که می‌توانند در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر به طور مداوم ارائه شوند. این موضوع باعث می‌شود تیم‌های پروژه با اولویت‌های در حال تغییر سازگار شوند، به مشکلاتی که به وجود می‌آیند، پاسخ مناسب دهند و هزینه، زمان و ناکارآمدی‌ها را کاهش دهند.

با توجه به ماهیت تکرار شوندگی رویکردهای چابک، مشارکت مداوم مشتری برای اطمینان از همسو بودن انتظارات و اجازه دادن به مدیر پروژه برای سازگاری با تغییرات در طول فرایند، ضروری است.

برای عملیاتی کردن رویکرد چابک از روش‌های مدیریت پروژه مختلفی استفاده می‌شود که بعضی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از Kanban ، Scrum و Extreme Programming یا XP.

روش اسکرام (Scrum) چیست؟

روش مدیریت پروژه اسکرام (Scrum) یکی از محبوب‌ترین متدولوژی‌های اجایل است که توسط مدیران پروژه استفاده می‌شود. جوزف گریفین استاد دانشگاه نورث وسترن می‌گوید:

«اجایل یک فلسفه یا گرایش است، در حالی که اسکرام یک روش خاص برای شیوه مدیریت یک پروژه است.»

او همچنین می‌گوید:

« اسکرام یک فرآیند برای پاسخ به مواردی مثل شناسایی ماهیت کار، مشخص کردن مسئول انجام کار، چگونگی انجام و زمان تکمیل آن ارائه می‌دهد.»

تیم‌های اسکرام معمولاً کوچک هستند و از سه تا نه نفر تشکیل می‌شوند و شامل یک اسکرام مستر و یک مالک محصول هم می‌شوند. مالک محصول مسئول به حداکثر رساندن ارزش محصول است، در حالی که اسکرام مستر مسئول اطمینان از پیروی تیم پروژه از متدولوژی اسکرام است.

ارتباط اعضای تیم و با ذینفعان به صورت مدام ادامه دارد. به طوری که گرفتن بازخورد از ذینفعان متداول است و می‌توان بر اساس آن تغییراتی ایجاد کرد.

متدولوژی اسکرام با فازهای کوتاه یا «اسپرینت» در طول انجام کارهای پروژه شناخته می‌شود. در هنگام برنامه‌ریزی برای اسپرینت، تیم پروژه بخش کوچکی از کار را که باید در طول اسپرینت آتی (که معمولاً یک دوره زمانی دو تا چهار هفته‌ای است) تکمیل شود، مشخص می‌کنند. در پایان اسپرینت، این بخش کار باید آماده تحویل به مشتری باشد. در نهایت، اسپرینت با جلسه مرور اسپرینت (Sprint Review) و جلسه بازاندیشی اسپرینت (Sprint Retrospective) یا به عبارتی مرور درس آموخته‌ها به پایان می‌رسد. 

اسکرام، متداول‌ترین متدولوژی اجایل است. طبق گزارش‌هایی که از وضعیت چابک در سال ۲۰۲۱ منتشر شده است، حدود ۶۶ درصد از کاربران چابک روش اسکرام را پیاده‌سازی می‌کنند، در حالی که ۱۵ درصد از آن‌ها مشتقات اسکرام، Scrumban و Scrum/XP استفاده می‌کنند.

اسکرام به تیم‌های خودسازمانده این امکان را می‌دهد که خلاق باشند و بهترین شیوه توسعه نرم‌افزاری را که بهترین کارکرد را برای آن‌ها دارد، پیدا کنند. 

ستون‌های اسکرام

اسکرام سه ستون اصلی دارد:

شفافیت: همه افراد درگیر در پروژه به اطلاعات پروژه مثل میزان پیشرفت و اهداف دسترسی کامل دارند.

سازگاری: پروژه و کار می‌توانند تغییر کند تا نشان‌دهنده اولویت‌های جدید باشند.

بازبینی: همه افراد پروژه برای بهبود مستمر محصول و فرآیند تلاش می‌کنند.

ارزش‌های اصلی در اسکرام

در روش اسکرام ۵ ارزش اصلی تعریف شده است که عبارتند از:

1. شجاعت: داشتم شجاعت برای مواجه شدن با تغییرات یا شرایط جدید
2. تمرکز: داشتن تمرکز برای رسیدن به اهداف تعیین شده در اسپرینت و پروژه
3. تعهد: داشتن تعهد و قبول کردن مسئولیت از سمت همه اعضای تیم در مسیر رسیدن به اهداف پروژه 
4. احترام: احترام گذاشتن به همه افراد بدون توجه به جنسیت، نژاد و عقاید آن‌ها
5. پذیرا بودن: داشتن صداقت در انجام کارها و استقبال از بازخوردها

چه زمانی باید از اسکرام استفاده کنید؟

اسکرام برای پروژه‌های پیچیده در محیط‌های متغیر بسیار عالی است. مانند بسیاری از متدولوژی‌های چابک، اسکرام برای صنایعی که دائماً در جریان هستند یا برای پروژه‌های جدید و پیشگام مناسب است. اگر با الزامات ثابت سروکار دارید، یا سازمانی که  در آن  به راحتی امکان همکاری متقابل وجود ندارد، شاید انتخاب یک رویکرد سنتی‌تر بهتر باشد.

مقایسه اجایل و اسکرام (بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌ها)

مقایسه میان Agile و Scrum نشان می‌دهد که Agile به سادگی و در سطحی نسبتاً صریح افکار و ایده‌هایی را که می‌تواند یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار هدایت کند و به او انگیزه دهد را توصیف می‌کند. برخلاف اجایل، اسکرام مجموعه‌ای مشخص از مراحل را برای ارائه مداوم محصول به مشتری ارائه می‌دهد. اجایل هیچ دستورالعملی در مورد اینکه چگونه یک تیم می‌تواند یک برنامه یا محصول را مطابق با ارزش‌ها و اصول مورد حمایت تفکر اجایل توسعه دهد، ارائه نمی‌کند. بلکه به سادگی فلسفه بنیادی خود را تعریف می‌کند.

برخلاف ماهیت فلسفی اجایل، اسکرام یک روش شناسی (متدولوژی) است.اسکرام یک چارچوب توسعه نرم‌افزاری است که توضیح می‌دهد چگونه مشارکت کنندگان مختلف یک سازمان باید با یکدیگر همکاری کنند تا به طور موثر و کارآمدی نرم‌افزار را توسعه و ارائه دهند. اسکرام بخش و زیر مجموعه‌ای از حوزه گسترده اجایل است. اجایل یک رویکرد برای مدیریت پروژه است و Scrum روشی است که می‌توانید برای پیاده‌سازی آن استفاده کنید. چند بخش از اسکرام هستند که منعکس کننده اصول چابک است و چندین نکته آن را در فلسفه اسکرام وجود دارد که آن را نسبت به اجایل متمایز می‌کند.

شباهت‌های Agile و Scrum 

شباهت‌های کلیدی بین اسکرام و اجایل وجود دارد که اسکرام را به یک فرآیند کاملاً چابک تبدیل می‌کند:

• چرخه‌های توسعه کوتاه مدت
• تمرکز روی افراد، مشارکت و ارتباطات 
• توانایی انطباق با تغییرات و بازخوردها
• وجود ارزش‌های اسکرام در اصول اجایل

تفاوت‌های اجایل و اسکرام

در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که روش اسکرام را از سایر روش‌های اجایل متمایز می‌کند:

• اجایل شامل تکرارهای «iteration» مداوم چرخه توسعه و تست در فرآیند توسعه نرم‌افزار است در حالی که اسکرام یک فرآیند چابک برای تمرکز بر ارائه ارزش تجاری در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.
• در رویکرد چابک نرم‌افزار برای گرفتن بازخورد به صورت مستمر به مشتری ارائه می‌شود در حالی که در روش  اسکرام نرم‌افزار پس از هر اسپرینت ارائه می‌شود.
• در فرآیند چابک، رهبر نقش کلیدی ایفا می‌کند اما در اسکرام به دنبال یک تیم خودسازمانده و چند تخصصی هستیم.
• در تیم‌های اجایل همکاری به صورت مستمر و تعاملات چهره‌به‌چهره هستند اما در اسکرام تیم خودسازمانده است و جلسات daily دارند.
• اسکرام یک روش است، در حالی که اجایل یک فلسفه است.
• اسکرام یک چارچوب پیاده‌سازی ارائه می‌دهد، در حالی که اجایل این کار را نمی‌کند.
• در رویکرد چابک طراحی و اجرای فرآیند بایدساده باشد در حالی که در اسکرام طراحی و اجرای فرآیند می‌تواند خلاقانه و آزمایشی باشد.

اجایل و اسکرام علیرغم تفاوت‌هایشان، بیشتر مکمل یکدیگر در نظر گرفته می شوند تا رقیب، به همین دلیل است که مردم اغلب از اصطلاحات اسکرام و اجایل را را همزمان استفاده می‌کنند. به هر حال، توسعه‌دهندگان اجایل که از روش‌های مبتنی بر اسکرام استفاده می‌کنند، سابقه طولانی در موفقیت در حوزه توسعه نرم افزار دارند.

جمع‌بندی

در این مقاله به صورت مفصل به شباهت‌ها و تفاوت‌های اجایل و اسکرام پرداختیم و سعی کردیم شناخت خوبی از آن‌ها به شما ارائه کنیم. نباید فراموش کنیم که کلید اجرای یک پروژه موفق تنها انتخاب روش درست نیست، بلکه اجرای آن روش به شیوه‌ای ماهرانه است. انجام این کار مستلزم درک کامل و تخصصی از روشی است که تصمیم دارید آن را انتخاب کنید. برای موفقیت در نقش یک مدیر پروژه موفق باید بتوانید ارتباط موثر برقرار کنید. یک تیم را رهبری کنید، تفکر انتقادی و مهارت‌های حل مسئله داشته باشید و با پویایی سازمانی و پیچیدگی‌های محیطی سازگار شوید.