در عصری زندگی می‌کنیم که نیازهای کاربران به سرعت تغییر می‌کنند و به همین دلیل سازمان‌ها در تلاش هستند تا عملکرد خود را به صورت مستمر بهبود دهند. امروزه متدهای سنتی مدیریت پروژه نمی‌توانند به این نیازهای دائما در حال تغییر بازار پاسخ دهند. همین موضوع باعث شد تا به یک متد منعطف‌تر و سریع‌تر نیاز پیدا کنیم و اینجا بود که متدولوژی چابک متولد شد. روش چابک (Agile) با اولویت دادن به همکاری، سازگاری و انجام سریع کارها، یک انقلاب در مدیریت پروژه به وجود آورد؛ اما چرا این متد نه صرفا یک گزینه برای مدیریت پروژه، بلکه یک ضرورت است؟ با ما در آسا همراه باشید تا با این متدولوژی و ابعاد مختلف آن آشنا شوید.
متدولوژی چابک چیست؟
متد چابک یک روش برای مدیریت پروژه است که تکنیک توسعه تکرارشونده و مبتنی بر همکاری را سرلوحه خود قرار می‌دهد؛ اما این یعنی چه؟ در روش چابک، یک پروژه بزرگ به تکه‌های کوچک‌تر و در بازه‌های کوتاه‌تر به نام اسپرینت تقسیم می‌شوند. در هر اسپرینت که معمولا ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد، تیم‌های توسعه باهم همکاری می‌کنند تا یک ویژگی یا ارزش جدیدی را ارائه دهند. هر اسپرینت شامل برنامه‌ریزی، اجرا، آزمایش و بازخورد مستمر از مشتری است که امکان انطباق و اصلاح برنامه را در طول چرخه عمر پروژه فراهم می‌کند.
متدولوژی چابک، با چرخه‌های تکراری، حلقه‌های بازخورد و رفتارهای مشارکتی، نه تنها توسعه محصول را تسریع می‌کند، بلکه تضمین می‌کند که محصول نهایی به خوبی با نیازهای مشتری و تقاضاهای بازار هماهنگ است. شرکت‌هایی که از توسعه نرم‌افزار Agile استفاده می‌کنند، می‌توانند مطمئن باشند که محصولی با کیفیت بالا عرضه می‌کنند، زیرا در طول توسعه آزمایش‌ها به صورت مستمر انجام می‌شوند. در ادامه به صورت کامل‌تر در مورد فرآیند‌های چابک و اصول آن صحبت می‌کنیم.
۱۲ اصل چابک چیست؟
متد چابک با ۱۲ اصل مهم شناخته می‌شود که پایه‌های آن را تشکیل می‌دهند. قبلا در مقایسه مدیریت ناب و چابک این ۱۲ اصل را بررسی کرده‌ایم اما بیایید بار دیگر آن‌ها را مرور کنیم:
- با بهبود مستمر، مشتریان را راضی کنید: وقتی مشتریان به‌طور مرتب به‌روزرسانی‌های جدید را دریافت می‌کنند، احتمالا تغییرات مورد نظرشان را در محصول مشاهده خواهند کرد. این منجر به مشتریان داشتن شادتر، راضی‌تر و درآمد بهتر می‌شود.
- از تغییر نیازها، حتی در اواخر پروژه نترسید: سازگاری یکی از اصول مهم در این متد است، بنابراین انعطاف‌پذیری بیشتری در انجام پروژه‌های خود به خرج دهید.
- مرتبا ارزش افزوده ارائه دهید: مشابه اصل شماره ۱، ارائه مستمر ارزش‌ها و ویژگی‌های جدید به مشتریان یا ذینفعان، احتمال تزلزل آن‌ها را کاهش می‌دهد.
- دیوارهای بین تیم‌ها و نفرات را بشکنید: همکاری در چابک یک اصل کلیدی است، بنابراین افراد باید از پروژه‌های فردی خود خارج شوند و بیشتر باهم همکاری کنند.
- پروژه‌ها را با افراد با انگیزه توسعه دهید: فریم‌ورک اجایل زمانی بهترین عملکرد خود را نشان می‌دهد که منابع مناسب در اختیار افراد متعهد و با انگیزه قرار گیرد تا فعالانه برای رسیدن به یک هدف تلاش کنند.
- موثرترین راه ارتباط، چهره‌به‌چهره است: حتی اگر تیم‌های شما در یک مکان حضور ندارند باید زمانی را برای برقراری ارتباط رودررو (حضوری و آنلاین) اختصاص دهید.
- محصول کاربردی معیار اولیه پیشرفت است: مهم‌ترین چیزی که تیم‌ها باید برای آن تلاش کنند، محصول یا نرم‌افزار نهایی است. در این متد، کاربردی بودن بر هر چیز دیگری اولویت دارد.
- سرعت کار پایدار را حفظ کنید: برخی از جنبه‌های متد چابک می‌توانند سریع باشند، اما نباید آنقدر سریع باشند که اعضای تیم دچار استرس شوند یا از بقیه تیم عقب بیوفتند. هدف، حفظ پایداری در طول پروژه است.
- توجه مستمر به برتری فنی و طراحی خوب: شیوه‌های فنی با کیفیت بالا و اصول طراحی خوب باید در طول پروژه حفظ شود. این به تیم‌ها اجازه می‌دهد تا در آینده سریع‌تر حرکت کنند.
- سادگی یک اصل ضروری است: گاهی اوقات ساده‌ترین راه حل، بهترین راه حل است. هدف روش چابک هم این است که مسائل را بیش از حد پیچیده نکند و برای مشکلات پیچیده پاسخ‌های ساده‌ای پیدا کند تا از اتلاف منابع و زمان جلوگیری شود.
- تیم‌های خودسازمانده بیشترین ارزش را ایجاد می‌کنند: مشابه اصل شماره ۵، تیم‌های خودسازمانده به دارایی‌های ارزشمندی برای شرکت تبدیل می‌شوند که همواره در جهت ارائه ارزش تلاش می‌کنند.
- روش کار خود را به طور منظم برای افزایش اثربخشی، بررسی و تنظیم کنید: تنظیم جلساتی برای ارزیابی فعالیت‌های گذشته، یک وظیفه‌ی مهم در متد چابک است. بنابراین زمانی را برای بررسی عملکرد تیم‌ها در گذشته اختصاص دهید تا استراتژی‌های خود را برای ادامه راه بهینه کنید.
فرآیند توسعه نرم‌افزار چابک چگونه کار می‌کند؟
فرآیند توسعه نرم افزار Agile شامل مجموعه‌ای از مراحل است که باید به ترتیب انجام شوند. در واقع این مراحل مسیر انجام کارها را برای کارکنان ساده‌تر می‌کنند:
- برنامه‌ریزی: شرکت‌ها در مرحله اول، اطلاعاتی را در مورد نیازهای مشتری جمع‌آوری می‌کنند و آن‌ها را بر اساس عوامل مختلف اولویت‌بندی می‌کنند. این مرحله اولیه برای درک مسیر پروژه و پیشرفت است.
- طراحی: در این مرحله تمام ویژگی‌های برنامه و مسیر توسعه آن‌ها طراحی می‌شوند. این طرح شامل زمانبندی برای توسعه هر ویژگی و ارائه آن در انتهای هر اسپرینت است.
- توسعه: توسعه نرم‌افزار توسط تیم توسعه و با استفاده از تکرارهای مکرر و سریع انجام می‌شود.
- تست: پس از توسعه نرم‌افزار، باید تست نرم‌افزار برای اطمینان از مطابقت آن با انتظارهای سازمان و مشتریان انجام شود.
- استقرار: بعد از توسعه و تست، نوبت به استقرار برنامه است، یعنی زمانی که سازمان، اجازه انتشار و استفاده از برنامه را صادر می‌کند.
- تعمیر و نگهداری: پس از انتشار برنامه کار تمام نشده است! بلکه محصول باید به طور مرتب بررسی و نگهداری شود تا از برآورده شدن نیازها و انتظارات مشتریان اطمینان حاصل کنیم.
مزایای روش چابک
مزایای متدولوژی چابک با ماهیت سریع، سبک و تعاملی آن گره خورده است. به طور خلاصه، اجایل آنچه را که مشتری می‌خواهد، درست در زمانی که مشتری آن را می‌خواهد، ارائه می‌دهد. در این روش، زمان بسیار کمتری برای توسعه در جهت اشتباه صرف می‌شود و کل سیستم سریع‌تر به تغییرات پاسخ می‌دهد. بیایید کمی مفصل‌تر مزایای متد Agile را بررسی کنیم.
سرعت بالای توسعه
سرعت یکی از بزرگترین مزایای متدولوژی چابک است. هرچه توسعه نرم‌افزار سریع‌تر باشد، نرخ بازگشت سرمایه هم بهبود پیدا می‌کند. تصور کنید که یک نرم‌افزار سریع‌تر از رقبا به بازار عرضه شود، در این شرایط بازخوردها هم سریع‌تر دریافت می‌شود. بنابراین شرکت می‌تواند با در نظر گرفتن بازخوردها و بهبود نرم‌افزار، محصول کامل‌تری را در زمان کوتاه‌تر به بازار عرضه کند.
افزایش رضایت مشتری
از آنجایی که در این متد مشتری در طول فرآیند توسعه مشارکت دارد، محصول نهایی با نیازها و انتظارات آن‌ها هماهنگ‌تر خواهد بود. چرخه‌های بازخورد منظم به شناسایی و رفع مشکلات احتمالی در مراحل اولیه کمک می‌کند و منجر به تولید محصولی می‌شود که کاربران آن را دوست خواهند داشت.
انعطاف‌پذیری بالا
همانطور که پیش‌تر هم گفتیم، توانایی انطباق با نیازهای در حال تغییر، سنگ بنای این متد است. این ویژگی اجایل سبب می‌شود تا برای پروژه‌هایی با نیازهای نامشخص یا جایی که شرایط بازار می‌تواند به سرعت تغییر کند، ایده آل باشد. انعطاف‌پذیری بالای این متدولوژی باعث می‌شود تیم‌های توسعه مسیر را بر اساس اطلاعات و نیازهای جدید تنظیم کنند تا محصول را در کاربردی‌ترین حالت خود نگه دارند.
افزایش بهره‌وری تیم
متد چابک، تیم کارآمدتر و با انگیزه‌تری را برای توسعه پرورش می‌دهد. ارتباط منظم، همکاری و بینش کامل در مورد اهداف پروژه، همه را درگیر می‌کند تا برای رسیدن به یک هدف مشترک تلاش کنند. همه این‌ها سبب می‌شود افراد احساس ارزشمندی کنند و به این ترتیب روحیه و رضایت شغلی نیز افزایش می‌یابد.
این‌ها تنها برخی از مزایای متدولوژی Agile هستند که ساده‌سازی فرآیند توسعه نرم‌افزار، افزایش رضایت مشتری و ارائه سریع‌تر ارزش را به دنبال دارند.
متدولوژی‌های پرطرفدار چابک
چابک یک روش سفت و سخت نیست، بلکه مجموعه‌ای از اصول انعطاف‌پذیر است، به همین دلیل روش‌های مختلفی بر پایه این متد به وجود آمده‌اند تا به نیازهای خاص پروژه‌های مختلف پاسخ بدهند. برخی از این متدولوژی‌ها عبارت‌اند از:
اسکرام (Scrum)
اسکرام یک فریم‌ورک سبک از روش چابک است که می‌تواند توسط مدیران پروژه برای کنترل انواع پروژه‌های مبتنی بر تکرار و افزایشی استفاده شود. در اسکرام، صاحب محصول یک بک‌لاگ محصول (فهرست ویژگی‌هایی که باید توسعه یابد) ایجاد می‌کند. هنگامی که تیم و مالک محصول اولویت‌ها را مشخص کردند، تیم‌های توسعه وارد عمل می‌شوند تا در طول اسپرینت، یک یا مجموعه‌ای از ویژگی‌ها را به محصول اضافه کنند. پس از هر اسپرینت، بک‌لاگ محصول مجددا ارزیابی، تجزیه و تحلیل و اولویت‌بندی می‌شود تا مجموعه جدیدی از عملکردهای قابل تحویل برای اسپرینت بعدی انتخاب شود.
کانبان (Kanban)
کانبان یک سیستم مدیریت گردش کار بصری است که به تیم‌ها اجازه می‌دهد تا به طور فعال فرآیند توسعه را مدیریت کنند. Kanban از سه اصل اساسی استفاده می‌کند: تجسم گردش کار، محدود کردن میزان کار در حال انجام و بهبود جریان کار. برخلاف اسپرینت‌های با طول ثابت اسکرام، کانبان پیوسته است، به طوری که می‌توان کارهای جدید را در هر زمان اضافه کرد، زیرا تمرکز آن بر بهینه‌سازی گردش کار است. احتمالا با برخی از سیستم‌های مدیریت جریان کانبان آشنا هستید که شامل ستون‌هایی است که مراحل مختلف توسعه را نشان می‌دهد (به عنوان مثال: To Do، Doing، Done).
روش XP
متد XP یا Extreme Programming یکی دیگر از متدهای چابک است که بر همکاری نزدیک، یادگیری مستمر و بازخورد سریع تاکید دارد. این روش، ارتباط شفاف، ساده نگه داشتن کارها، دریافت بازخورد سریع، احترام گذاشتن به اعضای تیم و شجاع بودن برای سازگاری را در اولویت قرار می‌دهد. برخی از شیوه‌های کلیدی متد XP شامل برنامه‌نویسی دونفره، توسعه آزمایش‌محور و ادغام است که باعث بهبود کیفیت کد، کاهش ریسک و افزایش رضایت مشتری می‌شود.
کریستال (Crystal)
کریستال بیشتر یک خانواده از متدولوژی‌های Agile است تا یک فریم‌ورک مشخص و ثابت! روش‌های کریستال سبک هستند و با اندازه‌های مختلف تیم‌ها به خوبی سازگار می‌شوند. انواع مختلف کریستال برای تیم‌هایی با اندازه‌های مختلف مناسب است، از Crystal Clear برای تیم‌های کوچک تا ۸ نفر تا Crystal Red برای تیم‌های بزرگ‌تر ۵۰ تا ۱۰۰۰ نفره.
متدولوژی‌های بسیار دیگری نیز برای روش چابک وجود دارند که بهتر است با توجه به پروژه، تیم و فرهنگ سازمانی، بهترین رویکرد را انتخاب کنید.
ابزارهای محبوب در توسعه نرم‌افزار چابک
برای مدیریت پروژه با این متد، ابزارهای بسیاری موجود هستند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. در ادامه برخی از کاربردی‌ترین و معروف‌ترین این ابزارها را معرفی می‌کنیم:
- جیرا (Jira): این ابزار برای آسان کردن روند برنامه‌ریزی پروژه‌ها با متد چابک طراحی شده است. مدیران پروژه و توسعه‌دهندگان معمولا از Jira برای توزیع وظایف و بررسی روند توسعه استفاده می‌کنند.
- داکر (docker): پلتفرم docker برای راه‌اندازی و مدیریت کانتینرهای مورد نیاز در یک پروژه خاص استفاده می‌شود. این پلتفرم، کانتینرها را از طریق مجازی‌سازی در سیستم عامل، ارائه می‌دهد. کانتینرها شامل اجزای مختلفی مانند فایل‌های پیکربندی، نرم‌افزار و کتابخانه‌ها هستند، بنابراین بسیاری از نیازهای توسعه را برآورده می‌کنند.
- کوبرنتس (Kubernetes): کوبرنتس یک پلتفرم منبع باز است که از استقرار خودکار برنامه‌ها پشتیبانی می‌کند و به همین دلیل مورد توجه قرار می‌گیرد.
- جنکینز (Jenkins): جنکینز یکی از ابزارهای اتوماسیون محبوب DevOps است که به طور گسترده در یکپارچه‌سازی مداوم (CI) و تحویل مداوم (CD) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زمان استفاده از مدیریت پروژه چابک
در نظر داشته باشید که روش چابک با تمام مزایا و ابزارهایی که در اختیار شما قرار می‌دهد، برای هر پروژه‌ای مناسب نیست. مدیریت پروژه به روش چابک زمانی موثر است که الزامات یک پروژه از ابتدا کاملا قابل تشخیص نباشد یا احتمالا در طول مدت پروژه تکامل پیدا کند. این متد همچنین زمانی مفید است که دریافت بازخورد منظم ضروری باشد یا نیازهای مشتریان شما به صورت مداوم، احتمال تغییر داشته باشد. مدیریت پروژه چابک همچنین در مواقعی که زمان سریع‌تر رسیدن به بازار ضروری است یا زمانی که با پروژه‌هایی پیچیده سر و کار داریم، یک انتخاب خوب است.
چه زمانی نباید از متد چابک استفاده کنید؟
اگر مشتری اهداف مشخصی نداشته باشد، مدیر پروژه یا تیم بی‌تجربه باشند یا اعضای تیم تحت فشار زیادی باشند، متدولوژی چابک ممکن است آنطور که باید کار نکند. همچنین اگر مشتری شما برنامه مورد نظر خود را به صورت کامل و با تمام ویژگی‌ها بخواهد، این روش جوابگو نخواهد بود.
آینده چابک
از آنجایی که رقابت به طور مداوم در حال افزایش است و عرضه سریع‌تر محصول اهمیت زیادی دارد، چابک با مزایای متعدد و معایب محدود خود به یک گزینه عالی برای تیم‌های توسعه تبدیل شده است. هرچقدر که شرکت‌های بیشتری به سرعت، انعطاف‌پذیری و بهره‌وری بیشتر نیازمند می‌شوند، روش‌های چابک اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهند. همچنین کاربرد آن در صنایع متعدد و همسویی با نیازهای در حال تغییر بازار، نشان می‌دهد که نرخ پذیرش متدولوژی چابک در تمام صنایع افزایش پیدا می‌کند.
https://www.mckinsey.com/featured-insights/mckinsey-explainers/what-is-agile
https://asana.com/resources/agile-methodology
دیدگاهتان را بنویسید