GitLab چیست؟ آشنایی با گیت لب پلتفرمی برای DevSecOps

یکی از بهترین روش‌های بهبود فرایند توسعه نرم‌افزار در تیم‌های توسعه بزرگ، استفاده از ابزارهای تعاملی است. این ابزارها به اعضای تیم کمک می‌کنند تا بهتر ارتباط برقرار کنند و در نتیجه، نرم‌افزار را با سرعت بالاتر و کیفیت بهتر توسعه بدهند. یکی از ابزارهای تعاملی محبوب بین برنامه‌نویس‌ها و توسعه‌دهنده‌ها، ابزار GitLab است.

GitLab یک ابزار کنترل نسخه، مدیریت ریپو (Repository)، دواپس و … است که می‌تواند در تمام مراحل توسعه نرم‌افزار مانند یک دستیار خوب کنار شما باشد. امکانات گیت‌لب به قدری کامل است که آن را به عنوان یک پلتفرم کامل دواپس هم می‌شناسند. در این مقاله قصد داریم با GitLab، کاربردها و ویژگی‌های آن آشنا شویم و سپس مقایسه‌ای کوتاه بین این ابزار و رقیب اصلی آن، یعنی GitHub خواهیم داشت. با ما همراه باشید.

ابتدا با گیت (Git) آشنا شویم

گیت (Git) یک ابزار کنترل نسخه توزیع شده است که از آن برای دنبال کردن روند تغییرات فایل‌های مختلف استفاده می‌شود. ابزارهای کنترل نسخه، به شما کمک می‌کنند تا بعد از هر تغییری که روی یک فایل ایجاد می‌کنید، یک نسخه جدید از آن بسازید و در صورت نیاز، به نسخه‌های قبلی برگردید. با کمک Git می‌توانید روی انواع فایل‌ها کار کنید؛ اما استفاده از این ابزار بین برنامه‌نویس‌ها و تیم‌های توسعه نرم‌افزار که روی یک سورس کد مشترک کار می‌کنند رایج‌تر است.

گیت‌لب (GitLab) چیست؟

گیت‌لب یک پلتفرم ابری بر پایه گیت و برای توسعه نرم‌افزار و دواپس است که به توسعه‌دهنده‌ها در زمینه مانیتورینگ، تست و انتشار برنامه کمک می‌کند. این ابزار همچنین یک ابزار متن-باز تعاملی و ریپوزیتوری است که می‌تواند در پروژه‌های بزرگ دواپس و DevSecOps به تیم‌ها کمک کند.

گیت‌لب یک ابزار آنلاین است که علاوه بر امکاناتی مانند ذخیره کد آنلاین و ردیابی اشکالات، امکانات CI/CD، مدیریت فرایندهای دواپس و امکانات امنیتی هم به کاربر ارائه می‌دهد. استفاده از GitLab به صورت فردی رایگان است، اما برای تیم‌ها و برخی از ویژگی‌ها و امکانات، باید نسخه اشتراکی آن را تهیه کنید.

DevSecOps چیست؟

عبارت DevSecOps که مخفف سه کلمه Development و Security و Operation است، به معنی استفاده از پروتکل‌های امنیتی در تمام فازهای توسعه نرم‌افزار است. اگر بخواهیم به شکلی دیگر این مفهوم را تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم که در DevSecOps، تمامی فرایندهای دواپس، توسعه و هماهنگی بین تیم‌ها، با پیاده‌سازی و رعایت اصول امنیتی انجام می‌شوند. گیت‌لب با داشتن امکانات داخلی (بدون نیاز به نصب پلاگین)، به حفظ این امنیت در فرایند توسعه نرم‌افزار کمک می‌کند و به همین خاطر، یکی از ابزارهای دواپس مناسب برای پیاده‌سازی فرایند DevSecOps است.

تاریخچه GitLab

در سال ۲۰۱۱، دو توسعه‌دهنده اوکراینی به نام‌های دیمیتری زاپوروژتس و والری سیزوو، GitLab را به عنوان یک اپلیکیشن اوپن سورس و رایگان منتشر کردند و سپس در سال ۲۰۱۴، کمپانی گیت‌لب را تاسیس کردند. تا سال ۲۰۱۸، گیت‌لب مالکیت چندین شرکت مختلف از جمله Gitorious، Gitter و Gemnasium را خریداری کرد و کاربران این شرکت‌ها هم به مجموعه کاربران گیت‌لب اضافه شدند.

در حال حاضر گیت‌لب دو نسخه دارد: نسخه تجاری که به عنوان SaaS (Software as a service) عرضه شد و نسخه رایگان و متن‌-باز که GitLab CE نام دارد. CE مخفف Community edition است.

ویژگی‌های کلیدی GitLab

همانطور که گفتیم، GitLab در بخش‌های مختلفی از فرایند توسعه نرم‌افزار می‌تواند به تیم‌ها و توسعه‌دهنده‌ها کمک کند. ویژگی‌های کلیدی GitLab که آن را از سایر نرم‌افزارها متمایز می‌کنند و به کاربران در حل مشکلات و طی کردن فرایندها کمک می‌کنند، شامل موارد زیر هستند:

• سرعت بخشیدن به فرایند تحول دیجیتال به کمک DevSecOps
• افزایش سرعت انتشار نرم‌افزار و تحویل آن به کاربر نهایی
• افزایش هماهنگی بین اعضای تیم
• امنیت بالاتر
• امکان استفاده به صورت آنلاین یا نصب آن روی سرور‌های محلی (on-premises)
• امکانات مختلف برای مدیریت سورس کد
• دارای ابزارهای CI/CD و امنیتی داخلی، بدون نیاز به نصب پلاگین
• مستندسازی پروژه با کمک صفحات ویکی (Wiki)
• امکان ساخت صفحات استاتیک وب با کمک سورس کد‌های موجود در ریپوهای گیت
• ادغام سریع و ساده با ابزارهای مدیریت پروژه مانند جیرا و …

گیت لب GitLab چطور کار می‌کند؟

برای استفاده از گیت‌لب، باید ابتدا git را روی سیستم خود نصب کنید. اگر از سیستم عامل لینوکس یا مک استفاده می‌کنید، گیت به صورت خودکار روی سیستم وجود دارد. در غیر این صورت، از سایت git به آدرس www.git-scm.com نسخه ویندوز گیت را نصب کنید.

سپس در سایت GitLab ثبت‌نام کنید و مراحل ساخت پروژه را طی کنید. بعد از ثبت‌نام و تایید حساب کاربری، می‌توانید ریپوی آنلاین خود در GitLab را به سیستم خود وصل کنید و سورس کد را روی گیت‌لب قرار دهید. از این نقطه به بعد، هر تغییری که روی سورس کد ایجاد کنید را می‌توانید با کمک دستورهای مختلف git، مانند Push، Pull و Commit، روی سورس کد اعمال کنید و نسخه‌های مختلف را در گیت‌لب ببینید.

شباهت‌ها و تفاوت‌های GitHub و GitLab

هر دو نرم‌افزار GitHub و GitLab، از پرطرفدارترین ابزارهای کنترل نسخه و مدیریت ریپو در بین توسعه‌دهندگان هستند. هر دو این ابزارها بر اساس امکانات گیت ساخته شده‌اند و امکانات مختلفی را برای توسعه ارائه می‌دهند. با این وجود تفاوت‌هایی هم بین آن‌ها وجود دارد که باعث می‌شود هر کدام، طرفداران خود را داشته باشند.

شباهت‌های GitHub و GitLab

• هر دو ابزار برای کنترل نسخه کاربرد دارند.
• از عملگرهای گیت مانند Push، Pull، Fork، Branch، Merge و … پشتیبانی می‌کنند.
• هر دو ابزار محیط توسعه (IDE) دارند.
• همکاری بین افراد تیم‌ را افزایش می‌دهند.
• تغییرات را به صورت آنی (Real-time) نمایش می‌دهند.
• سازگاری خوبی با برنامه‌های مدیریت پروژه و سایر ابزارهای توسعه دارند.
• با کمک گزینه Pages، امکان ساخت صفحات وب استاتیک را به کاربر می‌دهند.
• هر دو ابزار نسخه رایگان و اشتراکی دارند که با توجه به کاربری می‌توانید یکی از نسخه‌ها را انتخاب کنید.

تفاوت‌های GitHub و GitLab

• گیت‌لب دارای ابزارهای داخلی دواپس و CI/CD است؛ در حالی که گیت‌هاب برای پشتیبانی از این فرایندها، به نصب پلاگین‌های مختلف نیاز دارد.
• در جریان‌های کاری و فرایندی (Workflow) گیت‌هاب روی سرعت انتشار تمرکز دارد و گیت‌لب روی اطمینان از صحت عملکرد سیستم.
• برای استفاده از گیت‌هاب به عنوان یک پلتفرم، باید از انواع پلاگین‌های مختلف، ابزارهای توسعه و … استفاده کنید و به تنهایی پاسخگوی فرایندها نیست. اما GitLab با داشتن امکانات داخلی، به عنوان یک پلتفرم دواپس کامل و جامع کاربرد دارد. علاوه بر این با سایر نرم‌افزارها هم به راحتی ادغام می‌شود.
• GitLab به شما این امکان را می‌دهد تا یک نسخه از آن را روی سرور شخصی خود نصب کنید و به صورت خصوصی از آن استفاده کنید؛ اما در GitHub، باید حتما نسخه سازمانی یا Enterprise را خریداری کنید تا چنین امکانی را داشته باشید.

GitLab به عنوان یک پلتفرم کامل برای دواپس

در انتها باید بگوییم که با توجه به مواردی که بالاتر بررسی کردیم، گیت لب (gitlab.com) برای شرکت‌ها و تیم‌هایی که با اصول دواپس پیش می‌روند گزینه مناسبی است. این ابزار می‌تواند نقش یک پلتفرم کامل را بازی کند که در آن تمام بخش‌ها و مراحل توسعه نرم‌افزار در کنار اصول و فرهنگ دواپس در نظر گرفته شده‌اند. برای پروژه‌هایی که امنیت حرف اول را در آن‌ها می‌زند و می‌خواهید فرایند DevSecOps را پیاده‌سازی کنید، استفاده از گیت‌لب می‌تواند کمک شایانی به هماهنگی بین اعضای تیم و صرفه‌جویی در وقت و هزینه شما داشته باشد.

نویسنده: سارا احمدیان