بهترین ابزارهای توسعه نرم افزار در سال ۲۰۲۴

برنامه‌نویسی و توسعه نرم‌افزار، از محبوب‌ترین حوزه‌های شغلی این عصر هستند که پتانسیل خوبی برای جذب نیروهای جوان، کشف زبان‌ها و تکنولوژی‌های جدید، و صد البته بازه حقوقی بالایی دارند. برای اینکه تبدیل به یک توسعه‌دهنده خوب شوید، علاوه بر مهارت‌ها و علوم پایه کامپیوتر که باید بلد باشید، شناخت بهترین ابزارهای توسعه نرم‌افزار هم به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های خود را به صورت عملی مورد استفاده قرار دهید.

فرایند توسعه نرم‌افزار از مراحل مختلفی ساخته شده است که برای هر مرحله، ابزارهای مختلفی وجود دارد. در این مقاله ابتدا با مفهوم توسعه نرم‌افزار و چرخه عمر توسعه نرم‌افزار آشنا می‌شویم. سپس دلیل استفاده از ابزارها و بهترین ابزارهای توسعه نرم‌افزار را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.

توسعه نرم‌افزار چیست؟

توسعه نرم‌افزار فرایندی است که تیم‌ها برای ساخت برنامه‌های کامپیوتری، اپلیکیشن‌های موبایل، وب‌سایت‌ها و … طی می‌کنند. در واقع در توسعه نرم‌افزار، برنامه‌نویس‌ها سعی می‌کنند با کمک تکنولوژی، ارزش افزوده‌ای برای کاربر و کسب و کار ایجاد کند. این فرایند که با عنوان چرخه عمر توسعه نرم‌افزار (SDLC) هم شناخته می‌شود، فازها و مراحل مختلفی دارد که هدف آن‌ها، ارائه راهکارهای فنی و تخصصی برای رفع نیاز کاربران است. در ادامه این مراحل را بررسی می‌کنیم.

مراحل توسعه نرم‌افزار

چرخه عمر توسعه نرم‌افزار یا Software Development LifeCycle یک چرخه ۷ مرحله‌ای است که طی آن، تمام مراحل توسعه یک نرم‌افزار از برنامه‌ریزی اولیه تا انتشار و نگهداری لحاظ شده است. مراحل این چرخه عبارتند از:

برنامه‌ریزی پروژه

در این مرحله، تمام اطلاعات لازم برای شروع پروژه اعم از کاربران، ذی‌نفعان، توسعه‌دهندگان، متخصصان حوزه و مدیران پروژه، محدوده، هدف، بودجه و زمان‌بندی و موارد مهم در پروژه، بررسی و مشخصی می‌شوند.

تحلیل و تعریف پروژه

در این مرحله نیازمندی‌های پروژه، مانند ویژگی‌های ضروری برای رسیدن به هدف، با جزئیات بیشتری بررسی و تعیین می‌شوند.

طراحی

در مرحله طراحی، معماری نرم افزار سیستم، رابط کاربری، روش کدنویسی، کانال‌های ارتباطی، پلتفرم توسعه و ویژگی‌های امنیتی مشخص می‌شوند.

پیاده‌سازی و نوشتن کد

اینجا جایی است که فرایند کدنویسی شروع می‌شود. اعضای تیم توسعه که روی پروژه کار می‌کنند، از یک ریپوزیتوری مرکزی برای مدیریت سورس کد استفاده می‌کنند. آن‌ها از پلتفرم‌های مدیریت و پایش تغییرات کد، مدیریت دسترسی‌ها و ادغام تغییرات استفاده می‌کنند تا فرایند بدون هیچ مشکلی طی شود.

تست

هدف از مرحله تست، این است که از عملکرد درست ویژگی‌ها و بخش‌های مختلف نرم‌افزار مطابق با چیزی که برنامه‌ریزی شده است مطمئن شوید و سپس این نرم‌افزار به دست کاربر نهایی برسد. برای تست نرم‌افزار، ابزارهای اتوماسیون مختلفی وجود دارد که حتی تست‌های امنیتی و عملکردی را هم خودکار می‌کنند.

انتشار

بعد از رفع مشکلات نرم‌افزار، توسعه‌دهندگان نسخه اولیه‌ای از محصول را برای تعداد محدودی کاربر منتشر و تست می‌کنند. با کمک ابزارهای اتوماسیون، می‌توانید فرایند انتشار را سریع و بدون خطا طی کنید. اگر در این مرحله خطایی رخ ندهد و نسخه اولیه موفق باشد، انتشار در مقیاس بزرگ‌تر انجام می‌شود.

نگهداری

در این مرحله تیم توسعه، نرم‌افزار را به صورت مرتب با کاربران واقعی تست می‌کند تا خطا یا مشکلی که قبلا تشخیص داده نشده بود را پیدا و رفع کنند. علاوه بر رفع خطا، به‌روزرسانی و افزودن ویژگی‌های جدید هم در مرحله نگهداری انجام می‌شود.

چرا به ابزارهای توسعه نرم‌افزار نیاز داریم؟

هرچند توسعه نرم‌افزار یک مهارت است که با تمرین و یادگیری فریم‌ورک‌های مختلف می‌توانید آن را بهبود دهید و از آن استفاده کنید، اما استفاده از ابزارها می‌تواند این فرایند را سریع‌تر و بهینه‌تر کند. با کمک ابزارهای توسعه نرم‌افزار و امکانات تعاملی که به شما می‌دهند، می‌توانید برنامه‌های باکیفیت را در زمان کمتر و با بهره‌وری بیشتر توسعه دهید. اما نکته مهمی که وجود دارد این است که قبل از انتخاب ابزار مناسب، باید نیازمندی‌های کسب و کار، برنامه‌ریزی‌های اولیه و چرخه عمر توسعه نرم‌افزار را در نظر بگیرید.

بهترین ابزارهای توسعه نرم‌افزار در سال ۲۰۲۳

با توجه به چرخه عمر توسعه نرم‌افزار که بالاتر آن را بررسی کردیم، فازهای مختلفی در توسعه داریم که برای هر فاز و هر بخش آن، ابزارهای مختلفی وجود دارند. در ادامه بهترین ابزارهای توسعه نرم‌افزار بر اساس رتبه‌بندی ۲۰۲۳ را بر اساس نیازهای مختلف فرایند توسعه بررسی می‌کنیم.

ابزارهای برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه

اولین قدم در SDLC، برنامه‌ریزی و مشخص کردن روند پروژه است. ابزارهای مختلفی برای ایجاد هماهنگی بین اعضای تیم و برنامه‌ریزی و زمان‌بندی انجام پروژه وجود دارند. یکی از بهترین ابزارهای موجود در بازار، ابزار جیرا (Jira) است. با استفاده از این ابزار و قابلیت‌های مختلفی که دارد، می‌توانید متدهای مختلف مدیریت پروژه را برای تیم خود پیاده‌سازی کنید و زمان‌بندی بلندمدت پروژه خود را انجام دهید.

ابزارهای تحلیل و مدیریت نیازمندی

مرحله دوم در SDLC به تحلیل و مدیریت نیازمندی‌ها می‌پردازد. یکی از ابزارهای کامل در زمینه مدیریت نیازمندی‌ها، نرم‌افزار Enterprise Architect است. از مزایای این نرم‌افزار می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• ادغام یکپارچه و آسان با سایر نرم‌افزارهای توسعه نرم‌افزار
• ساخت دیاگرام و مدل‌های طراحی و معماری با استفاده از کد
• امکان رهگیری تغییرات
• مدیریت بدون مشکل داده‌های بزرگ

ابزارهای طراحی و معماری نرم‌افزار

در مرحله طراحی نرم‌افزار و مدلسازی فرایندها، باید یک طرح اولیه از ساختار و معماری نرم‌افزار را ایجاد کنید. از بهترین ابزارهای توسعه نرم‌افزار در مرحله طراحی ساختار، می‌توانیم به لوسیدچارت (LucidChart) و واندرشر (Wondershare) شاره کنیم. این ابزارها به شما اجازه طراحی دیاگرام، مدلسازی فرایند و طراحی بصری معماری شبکه را می‌دهد.

ابزارهای کدنویسی

پس از طی مراحل قبلی، نوبت به نوشتن کد می‌رسد. برای نوشتن کد، ابزارهای مختلفی وجود دارند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. به این ابزارها، محیط توسعه یکپارچه (Integrated development environment) می‌گویند. شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین محیط‌های توسعه عبارتند از:

ویژوال استودیو کد (VSCode)

محبوب‌ترین محیط توسعه بین برنامه‌نویس‌ها، ویژوال استودیو کد است. این محیط را می‌توانید هم به صورت آنلاین و هم به صورت local و با نصب روی سیستم استفاده کنید.

دریم ویور (Dreamweaver)

دریم ویور که یکی از زیرمجموعه‌های شرکت ادوبی است، یک ابزار طراحی سایت است که به برنامه‌نویس‌ها اجازه می‌دهد با کمک زبان‌های مختلف برای دستگاه‌های مختلف، مانند کامپیوتر، موبایل و … سایت طراحی کنند.

به دلیل اینکه این نرم‌افزار بخشی از Adobe Creative Cloud است، به شما امکان ادغام بی‌دردسر با سایر نرم‌افزارهای ادوبی را می‌دهد.

لینکس (Linx)

لینکس یک پلتفرم توسعه و هاستینگ کم کد (low-code) است که از دو بخش لینکس دیزاینر (Linx Designer) و لینکس سرور (Linx Server) تشکیل شده است. بخش دیزاینر بخش طراحی به کمک drag-n-drop و رایگان است. اما برای استفاده از بخش سرور که در واقع به شما امکانات هاستینگ می‌دهد، باید مبلغی را پرداخت کنید.

کدانوی (Codenvy)

محیط توسعه Codenvy، یک محیط توسعه ابری و زیر مجموعه Red Hat است. این ابزار آنلاین با بسیاری از ابزارهای توسعه دیگر از جمله جیرا، گیت‌هاب، VSCode، آژور و پلتفرم‌های کانتینری ادغام می‌شود و یک ابزار کامل را برای توسعه آسان فراهم می‌کند.

نت‌بینز (NetBeans)

یکی دیگر از محیط‌های توسعه، آپاچی نت‌بینز است. این IDE یک فضای ساده را به همراه ابزارها و پلاگین‌های مختلف و هوشمند ارائه می‌دهد و از زبان‌های مختلف برنامه‌نویسی مانند Java، PHP، JavaScript و …پشتیبانی می‌کند.

کویکسی (Quixy)

اگر به دنبال طراحی سریع یک نرم‌افزار بدون کد زدن هستید، پلتفرم ابری کویکسی به کمک شما می‌آید. با توجه به اینکه این ابزار بدون کد زدن و با Drag-n-drop می‌تواند به شما در ایجاد نرم‌افزار کمک کند، برای مبتدیان و افرادی که نیاز به یک برنامه خوب در زمان کوتاه دارند ابزار مناسبی است.

همچنین با داشتن افزونه‌ها و ویژگی‌های پیش فرض، می‌توانید به راحتی یک نرم‌افزار کامل را با این ابزار ایجاد کنید.

ابزارهای تست

تست کردن کد پس از نوشته شدن و حین نوشتن کد بخش‌های مختلف، یکی از مراحل حیاتی SDLC است. انجام تست‌های مختلف باعث می‌شود تا مشکلات احتمالی در بخش‌های مختلف نرم‌افزار مشخص و قبل از انتشار رفع شوند. اما در حال حاضر بیشتر تست‌ها به صورت خودکار انجام می‌شوند و به دلیل زمان‌بر بودن تست دستی، تا حد ممکن از این روش سنتی استفاده نمی‌شود. یکی از بهترین ابزارهای تست نرم‌افزار، سلنیوم (Selenium) است. این ابزار می‌تواند انواع مختلفی از تست‌های خودکار را روی نرم‌افزار انجام داده و نتیجه را به صورت یک گزارش ارائه دهد.

ابزارهای اتوماسیون و انتشار

پس از نوشتن کد و تست آن، نوبت به انتشار می‌رسد. در این مرحله ابزارهای مختلف اتوماسیون و CI/CD به شما کمک می‌کنند تا نرم‌افزار را بدون هیچ مشکلی و با کمترین زمان و انرژی منتشر کنید. دو ابزار انسیبل (Ansible) و جنکینز (Jenkins) از بهترین ابزارهای اتوماسیون و CI/CD هستند که به شما در فرایند انتشار نرم‌افزار کمک می‌کنند.

ابزارهای مانیتورینگ

در مرحله نگهداری، استفاده از ابزارهای مانیتورینگ می‌تواند فرایند نگهداری و یافتن خطاها را بسیار راحت کند. این ابزارها به صورت لحظه‌ای (real-time)‌ وضعیت نرم‌افزار را بررسی می‌کنند و در صورت وجود خطا، این موارد را به تیم توسعه اطلاع می‌دهند. ابزارهای ناگیوس (Nagios) و پرومتئوس (Prometheus) از بهترین ابزارهای مانیتورینگ هستند.

ابزارهای کنترل نسخه

اگر عضوی از یک تیم بزرگ باشید و بخواهید روی یک سورس کد کار کنید، ابزارهای کنترل نسخه تبدیل به بهترین دوست شما می‌شوند. با کمک این ابزارها می‌توانید تغییراتی را که روی سورس کد توسط افراد مختلف ایجاد شده است ببینید و در صورت نیاز و بروز مشکل، از نسخه‌های قبلی کد استفاده کنید. گیت‌هاب (GitHub)، گیت‌لب (GitLab) و بیت باکت (Bitbucket) از معروف‌ترین ابزارهای کنترل نسخه هستند.

پلتفرم‌های پردازش ابری (Cloud)

یکی از راهکارهای کارآمد برای تیم‌های توسعه بزرگ، استفاده از پلتفرم‌های ابری برای توسعه و مدیریت فرایند‌ها است. زیرساخت‌های ابری مختلفی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای توسعه ابری، ذخیره اطلاعات، مدیریت سورس کد و … استفاده کنید. شناخته‌شده‌ترین پلتفرم‌های ابری برای توسعه‌دهندگان، آمازون کلاد (AWS Cloud9) و مایکروسافت آژور (Azure) هستند. با کمک این دو پلتفرم می‌توانید داده خود را در فضای ابری خصوصی و امن ذخیره کنید و حتی با کمک IDE آمازون، به توسعه نرم‌افزار خود در فضای ابری بپردازید.

بهترین ابزارها بر چه اساس مشخص می‌شوند؟

شاخص‌های مختلفی برای مشخص کردن بهترین ابزارهای توسعه نرم‌افزار وجود دارد. همانطور که گفتیم، برای هر فاز از توسعه نرم‌افزار ابزارهای مختلفی توسط شرکت‌های مختلف ساخته شده‌اند تا جوابگوی نیازهای برنامه‌نویس‌ها باشند. اما در این بین ابزارهایی هستند که بخش بیشتری از نیازها را پوشش می‌دهند. از عوامل مهمی که برای مشخص کردن بهترین ابزارها به آن‌ها توجه شده است، می‌توانیم به رابط کاربری ابزار، سادگی و قابلیت استفاده، سازگاری با زبان‌ها و نرم‌افزارهای دیگر و هزینه‌های استفاده از ابزار اشاره کنیم.

جمع‌بندی

در این مقاله سعی کردیم ابزارهای مختلفی را که در طول چرخه عمر توسعه نرم‌افزار به آن‌ها نیاز پیدا می‌کنید، معرفی کنیم. ابزارهای اتوماسیون، پلتفرم‌های ابری، محیط‌های توسعه و … از مهم‌ترین ابزارهای توسعه نرم‌افزار هستند که اگر آن‌ها را درست انتخاب کنید، فرایند سخت توسعه را به یک فرایند ساده، سریع و دلچسب تبدیل می‌کنند.